Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
skiego45orazsolidneopracowanianiemieckie46.Jedenzautorówrosyjskich,
którybezpośredniopozakończeniupierwszejwojnypodejmowałpróbęwy-
świetleniaskomplikowanychzmagańnaMazurachinapółnocnymPodlasiu
wlutym1915r.,przyznawał,żebyłbezradny,gdypodejmowałpróbyzapre-
zentowaniadziałańXXVIKorpusuiIIIKorpusuSyberyjskiego,53.Dywizji
Piechoty,28.DywizjiPiechotyigrupygen.Leontowicza.Stwierdzałteż,że
wyjaśnienieskomplikowanychmomentówwprzebieguzdarzeń,którewywar-
ływpływnalosycałej10.Armii,awszczególnościXXKorpusu,byłoniedosta-
teczneiwystępujetuwieleznakówzapytania.Nieudałomusiętakżeustalić
przebieguwycofaniasięXXKorpusu12lutegozrejonuGołdap-Grabowo,
anawettakprozaicznejsprawy-jakbysięwydawało-jakzlokalizowaniepoło-
żeniasłużbowegodowódcyGrupyJańsborg,gen.Omieljanowicza47.
Nauwagęzasługujeteżliteraturawspomnieniowaipamiętnikarska.Na
pierwszymmiejscunależyumieścićpamiętnikidowódcówiszefówsztabów
wojskrosyjskich:gen.Boncz-Brujewicza48,gen.Budberga49,gen.Jepanczina50
orazniemieckich:ErichaLudendorfa51iErichavonFalkenhayna52.Dużezna-
czeniemająteżwspomnieniaministrów:WłodzimierzaSuchomlinowa(mini-
strawojny1909-1915)53,AleksandraŁukomskiego(wiceministrawMinister-
stwieWojnyidowódcy32.DywizjiPiechoty)54orazprzywódcówopozycji
wobecsystemucarskiego:AleksandraGuczkowa55iPawłaMilukowa56.
Niezwykleprzydatnyokazałsięobszernyartykułfrancuskiegohistoryka
Aubleta,którymiałdostępdomateriałówźródłowychinapisałrzeczowyarty-
kuł.Doniegodołączyłaneksyzawierającerozkazyimeldunki57.
45M.P.Kamienskij,op.cit.KamienskijbyłczłonkiemKomisjiWojenno-HistorycznejwPiotrogro-
dziepowołanejw1918r.dowyjaśnieniaprzyczynunicestwieniaXXKorpusuz10.Armiirosyjskiej.
46Miałpełnydostępdomateriałówarchiwalnych,alewykorzystałtylkoźródławytworzoneprzez
sztab10.Armiirosyjskiej.DerWeltkrieg1914bis1918...;ZimniajaopieracijawrajonieMazurskichozier,
obrabotanopoofficjalnymistocznikamw1917,połkownikomriezerwaHansomv.Riediern.Izdanopo
poruczeniuGiermańskogoGienieralnogoSztabaDiejstwujuszczejArmii.Pieriewodsniemieckogo
R.M.Modlina,podredakciejgiensztabaM.P.Kamienskogo,Piotrogród1921.
47M.P.Kamienskij,op.cit.,s.7-8.
48M.Boncz-Brujewicz,PotierianamiwGalicji1915g.,czastI:CzerezKarpatywWengriuzimoju1915
goda,Moskwa1926
49P.A.Budberg,TrietiaWostoczno-Prusskajakatastrofa25.01.-08.02.15g.,SanFrancisco,b.r.w.
50N.Jepanczin,Nasłużbietriechimpieratorowgienierałotinfanterii.Wospominanija,Moskwa1996.
51E.Ludendorff,MeineKriegserinnerungen,Berlin1919.
52E.Falkenhayn,Niemieckienaczelnedowództwowlatach1914-1916,Warszawa1926.
53Suchomlinow,Wospominanija,Berlin1924.
54A.Łukomskij,WospominanijagienierałaA.S.Łukomskogo,t.I,Berlin1922.
55A.Guczkow,AleksandrIwanowiczGuczkowrasskazywajet,Moskwa1993.Jesttowywiadprzepro-
wadzonyprzezMikołajaBazilegozAleksandremGuczkowemprzebywającymnaemigracji
56P.N.Milukow,Wospominanija,Moskwa1991.
57Aublet,lieutenant-colonel,La10earméerusseetledésastred’Augustovo,uRevueMilitaireFran-
çaise”,1931,N0XLII,s.71-92,171-193,320-339.
