Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CezaryObracht-Prondzyński
turowe,przezwiekimocnozakorzenionenaPomorzu,przestaływogóle
istnieć.Wystarczyprzypomnieć,żeznikłaniemalcałkowiciespołeczność
niemiecka,awięciewangelicka,którazawszestanowiławażnyelement
konstytuującyobliczetegoregionu.Jeszczewcześniejdoszłodoekster-
minacjiludnościżydowskiej,którachoćniezbytliczna,byławażnymele-
mentemwspółtworzącymobliczePomorza.
Ludność,którawwynikuzdarzeńwojennychznalazłasięnaPomorzu
byłazróżnicowanaetnicznie,kulturowo,cywilizacyjnie,mentalnościowo
ipolitycznie.Różniłasięwsferzeobyczajowościizachowańzbiorowych
oraz–coniezwykleważne–stosunkiemdoziemi,naktórejmieszkała.
Jakgłębokarewolucjakulturowailudnościowazaszławówczasna
Pomorzułatwomożnasięprzekonać,wykonującdośćprostećwiczenie
intelektualne,tj.porównującobraztegoregionuz1938i1948roku!
Aprzecieżprocesyludnościowewcaleniezakończyłysięporoku
1949.Wręczprzeciwnie–trwałymigracjezewsidomiast,zaczęłysię
migracjepowrotne,wlatach1956-57pojawiłasiękolejnafalaekspatrian-
tówzKresów.WtymsamymczasiezPomorza(szczególniezGdańska)
masowowyjeżdżaliautochtonidoNiemiec(późniejbyłyprzynajmniej
jeszczedwietakiefalewyjazdówwlatach70.i80.).Dotegododajmy
procesysocjalistycznejmodernizacji,uprzemysłowienia,urbanizacji…
Jednojestpewne–wdrugiejpołowieXXwiekuspołecznośćPomorza
przeżyłaogromnąiwielokierunkowązmianę.
MarekLatoszek,analizującteprzemianystwierdził,żewwynikuwo-
jennychrozstrzygnięćnastąpiłoprzejścieodndwunarodowościiwielore-
gionalnościdozadekretowanejjedności”.Dodałprzytym:nOd1947roku
dolat1963-64możnamówić,żewmiejscerelacjimiędzyludnościąpol-
skąaniemieckądominującąstałasięinnarelacja–amianowiciemiędzy
ludnościąrodzimąanapływowązróżnychregionówPolski.Zachodziła
onawdwóchpłaszczyznach:instytucjonalnej–rólipozycjispołecznych
orazwpłaszczyźnieterytorialnej–miejscapochodzeniaimiejscaza-
mieszkania”15.Wdalszejczęściswoichanalizsłuszniejednakpodkreśla,
żeludnościnapływowejniemożnatraktowaćjakojednorodnegoagrega-
tuspołecznego,bobyłatogrupawewnętrzniesilniezróżnicowana(wy-
różniaprzytymwszczególnysposóbKresowiaków).Ponadtozwraca
uwagęnaludnośćukraińską,choćpomijainnegrupymniejszościowe.
15
M.Latoszek,WielokulturowośćmieszkańcówPomorzanatleprocesówprzemian
społecznych(1945-1995),[w:]idem,Pomorze–zagadnieniaetniczno-regional-
ne,Gdańsk1996,s.184.
32
