Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Wstęp.Całośćiresztka
Jednązpodstawowychsiłnapędzającychpracęnaszychmyśli,
awięcrównieżtennajdrobniejszywycinekliteratury,jakimjest
najnowszapoezjaitowarzyszącajejkrytyka,pozostajenapięcie
międzyczęściąicałością,analitycznymprzyczynkiemipragnie-
niemsyntezy.Całośćskrywawsobiemetafizycznąobietnicędo-
mknięciaiostateczności,stwarzailuzjęwładzy(panowanianad
przestrzenią,awnaszymprzypadkuodpowiedzialnegogospo-
darowaniapolemliterackim)iwydajesięwarunkiemwszelkiego
porządku.Przezcałewiekiestetyki,począwszyodArystotelesa,
przezImmanuelaKanta,poPeteraBrooksa,anawetmarksistow-
skichkrytykówpoststrukturalnychpokrojuFredricaJamesona
czyTerry’egoEagletona,całośćjawiłasięjakoskończonaforma
dzieła–zdolnegopojednaćkonstytuująceje,częstosprzecznesiły
(dziełemtakimmógłbyćoczywiścieutwórliteracki,alemogło
byćnimteżspołeczeństwo,podporządkowaneswojejhistorycznej
teleologii).Hipotezacałościbyłaniezbędnadozmierzeniasięzar-
tefaktemkulturyitakjakDcałość”okazywałasięniejednokrotnie
synonimemformalnejsyntezywyżegopoziomu,takteżstawała
sięwarunkiemkoniecznymsąduestetycznego3.Świadomośćtego
warunkupozwalanamnaszereggestów,któreniesąwyłączniero-
mantycznąlubnostalgicznąantytezącałościowego,totalizującego
ujęcia.NieskazująnastymsamymnaDzawszefragment”,naprzy-
godnośćbrulionulubpoetykęprzyczynków,alenaswójsposób
obchodząsięznimi,eksponującdialektycznenapięcia:wydzielania
irozszczelnianiapojęć,grodzeniaiuwspólnianiajęzyka,produko-
waniapotencjalnychpołączeń,grupowaniawserieizbioryoraz
symulowaniaichkresów.Innymisłowy–byłbytoakt,wktórym
gr.krinein,źródłosłówpojęciaDkrytyka”,odsłaniaswójpozytyw-
ny,konstruującycharakter.
Mitcałościwielokrotnieokazywałsięzłudny,totalistyczny
ipełenukrytejprzemocy4.Maonprzecieżtendencjędoprzemiany
wniebezpieczneuroszczenie,gdytylkozapomnimy,żejestledwie
rewersemopowieścioresztkowychfragmentach,awięcotym,
cozostajezkażdegoprocesumierzenia,dzieleniaiporządkowa-
niaświata.Tenwłaśnieparadoksrelacjimiędzycząstką(resztką)
3
Zob.C.Levine,Forms:Whole,Rhythm,Hierarchy,Network,Princeton–
Oxford2015,s.24–48.
4
Zob.np.J.-L.Nancy,Rozdzielonawspólnota,przeł.M.Gusin,T.Załuski,
Wrocław2010.
