Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
jednazprzyczyn,którezaważyłynatym,żeJamesowskiefilozofowanie
oreligiinieskupiałosięwokółtypowychtematówzzakresufilozofiireliń
gii.Wprostprzeciwnie,Jamesmiałzamiar,rozpoczynającodpragmań
tycznegoiempirycznegostanowiskafilozoficznego,pokazaćnowyspoń
sóbrozważeniakwestiireligii.Bodziecdonowegopodejściastanowiła
chęćpogodzeniaempirycznegopodejścianaukidokwestiidoświadczenia
religijnegozreligijnymujęciemjegorzeczywistości.Byłtoprogramsynń
tetyzującynaukęireligię,programscienceofreligions.
PrzedsięwzięcieJamesa,najpełniejprzeprowadzonewjegoTheVarień
tiesofReligiousExperience...,akontynuowanepraktyczniewewszystkich
kolejnychksiążkachiwartykułachpublikowanychażdośmierci,było
naderambitne.Postawiłsobiebowiemzacelzbudowaniecałościowego
poglądumetafizycznego,któryuwzględniałbyzjednejstronynajnowsze
badanianadczłowiekiem,jegonaturąfizycznąipsychiczną,azdrugiej
stronypozostawiałbyotwartemożliwościuznaniaistnieniaBogaireligijń
nejinterpretacjirzeczywistości.Bezwątpienia,całościowyprogramfiloń
zoficznyJamesabyłnastawionynaskonstruowanietakiegoujęciarzeczyń
wistości,którepozwoliłobyczłowiekowireligijnemuuznaćjązaswoją.
RozwijanawostatnimdzieleJamesa,zatytułowanymAPluralisticUniń
verse...,kategoriaintymnegowszechświatawpełniodpowiadatymzań
mierzeniom.Wizjarzeczywistości,wktórejramachJameschciałoddać
swojewidzenieświata1zgodniezjegopodstawowymzałożeniem,że
każdypoglądfilozoficznyjesttylkoekspresjąkonkretnejosobowościfiloń
zofa1towizjaświata,wktórymmożeżyćcałyczłowiek,anietylkojego
intelekt.PodtytułTheVarietiesofReligiousExperiencebrzmi:AStudyin
HumanNature.GdypołączymytosformułowaniezJamesowskimrozuń
mieniemfilozofii,otrzymamyspójnyprogramfilozoficzny,którymiał
sięziścićwdokonaniutakiejinterpretacjifilozoficznejrzeczywistościemń
pirycznej,wktórejramachmożliwebędzieprzeżywanieświatanasposób
homoreligiosus,ajednocześniezgodnezewspółczesnympodejściemnań
ukowym.Jamespojmujebowiemreligięjakonieusuwalnyelementludzń
kiegodoświadczaniaświata,element,którywtakimraziemusibyćdo
pogodzeniazinnymimanifestacjaminaturyludzkiej,azwłaszcza
znauką.TenambitnyprogrampozostałwprawdziewdzieleJamesatylń
koobietnicą,jednakjegorozważaniaokazująsięnatyleinspirujące,że
dziś,poponadstulatachodjegośmierci,podejmowanesąonenanowo.
ZanajbardziejinspirującenależyuznaćbadaniaJamesanadpołączeń
niemreligijnejwizjirzeczywistości,zaczerpniętejzdoświadczeńreligijń
nych,zwizją,którawyłaniasięzfilozoficzniepogłębionejrefleksjinad
naukowymobrazemświata.Zaczynnikmediatyzującymiędzysferąreliń
giiinaukiprzyjąłkategoriępodświadomości.Najejpodstawiestworzył
psychologięreligii,którawświeciedzisiejszymosiągnęłajużpoziompoń
