Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
Częśćdzieł,wktórychnieeksploatowanointensywnietematykikatarskiejwpolemice
ukazywała,wjakichokolicznościachnastępowałaaktualizacjategozagadnieniawbie-
żącymdyskursiemiędzywyznaniowym.Autoramidziełwspominającychkatarówwod-
niesieniudoprotestantówbylikatolicy,luteranie,kalwiniści,janseniści,anglikanie,
waldensiianabaptyści.Wyznanieautorów,acozatymidzie,ichpoglądymiałyzde-
cydowanienajwiększywpływnacharakterźródełiwdużejmierzedeterminowało
wnichzawartetezy.Byływśródpiszącychosobyduchowneiświeckie,pełniącebar-
dzoróżnefunkcje.Możnabyłoznaleźćwśródnichm.in.arcybiskupa,biskupa,pastora
iteologa,awśródświeckichhistoriografa,prawnika,pisarzaczylekarza.Obszarak-
tywnościtychautorów,równieżmiałistotneznaczeniedlacharakteruichdzieł.Inny
charaktermiałodziełonapisaneprzezhistoryka,ainnyprzezteologa.Trafiałysiętak-
żewśródtychpisarzywybitneautorytetyswoichczasów,m.in.RousseauiWolter,któ-
rzymielidużywpływnapopularyzacjętematukataryzmuoraznasamądotyczącątego
zagadnieniapolemikępomiędzykatolikamiiprotestantami.Częśćbardzoważnych
wniniejszychrozważaniachdziełautorstwam.in.Jacques’adeRabiria,mogącychpo-
szerzyćwiedzęnatemattejpolemiki,niezachowałasięipozostałyonichjedynie
wzmiankiwinnychpublikacjach.Czaspowstaniadziełrównieżbyłistotny,gdyżłą-
czyłsięzczęstotliwościątejpolemiki,czyliczasem,wktórymtapolemikabyłainten-
sywna,jakwXVIiwXVIIw.lubmniejsza,jakwXVIIIiwXIXw.Miałotoznacze-
niezpowoduwydarzeńhistorycznych,któremiałymiejscewczasieichpisania,jak
wojnyreligijneweFrancjilubwydanieedyktunantejskiego.Pochodzenieautorówmia-
łobardzodużywpływnacharakternapisanychprzeznichprac.Językpolemikirów-
nieżbyłróżnyiprzezcałyokresjejtrwaniadokonywałysięjegoprzemiany.Szczegól-
niewczasiewojenreligijnychbyłonwyjątkowoostry,gdyżdeterminowałkatolickie
wezwaniadozniszczeniaprotestantów,dajączaprzykładzniszczeniekatarów.Zkolei
zmieniłsięonnałagodniejszywczasieobowiązywaniaedyktunantejskiego.Chociaż
nadalmiałymiejsceostreatakinaprzeciwników,tojednakcorazczęściejpolemikaod-
nosiłasiędokwestiimerytorycznych,takichjakEucharystiiczysukcesjiprotestanckiej.
Początkowosprowadzałosiętodoutożsamianiakatarówzprotestantami,alewXVIIw.
obszartenuległprzeobrażeniomizacząłdotyczyćkwestiibardziejkonkretnychodno-
szącychsiędohistoriilubteologii.Ostryjęzykpolemikipowróciłwczasietakichwy-
darzeń,jakdragonady,odwołanieedyktunantejskiego,zakazwyznawaniaprotestanty-
zmuzFrancji,atakżepowstaniekamizardów.Tenostrystylpolemikinietrwałdługo
iuległzłagodzeniuwXVIIIw.Wtymokresienawetdziełaapologetyczneniebyłypi-
sanetaknamiętnie,jakwcześniej.WXIXw.dzieławwiększościużywałyjużbardziej
wyważonegojęzyka,acharaktertejpolemikipowolizmieniałsięnanaukowy.
Dolepszegozrozumieniatematuwykorzystywaniakatarówwdyskusjipomiędzy
katolikamiiprotestantaminiezbędnajestznajomośćdziejówfrancuskichprotestan-
