Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
typmożeswobodnieprzekształcaćsięwdrugi,awięcpanowanieoparte
namonopolumożezostaćzinstytucjonalizowaneiprzekształconewpa-
nowanieautorytarne.
Ponadtopierwszytyppanowaniamożeobyćsiębezbezpośrednich
rozkazów-podlegającymudziałająwsposóbformalnie„wolny”
,wzgo-
dzieztym,coleżywichinteresie,jednakdziałanietojestznacznieogra-
niczoneprzezokoliczności(Tamże:684).Takżepanowanieopartenakon-
stelacjiinteresówmożebyćuciążliwe,anawetdotkliwszeniżpanowanie
opartenaautorytecie,atowłaśniezewzględunabrakjakichkolwiekpre-
cyzyjnychmechanizmówregulujących(Tamże:686).Takwestia,możliwość
zachodzeniarelacjiwładzypomimonieobecnościbezpośredniegorozkazu
ipozornejswobodywyboruaktorów,staniesięistotnymmateriałemdo
rozważańpóźniejszychteoretykówrelacjispołecznych.
Weberjednakkoncentrujesięwswojejanaliziespołeczeństwaprzede
wszystkimnatym,conazywapanowaniemwwąskimznaczeniu,awięc
głównienaautorytarnymuprawnieniurozkazodawczym(por.Tamże:686).
Towłaśnietegorodzajupanowaniemożna,jegozdaniem,legitymizować
natrzyróżnesposoby.Innymisłowymogąistniećtrzytypyumocowania
władzy:możebyćonalegalna(opartanaprawachiściślesprecyzowa-
nychregułach),opartanatradycji,bądźteżwywodzićsięznieprzeciętnej
charyzmydanejosoby(por.Sztompka2012:434-439;por.Weber2002:
691-692).
PiotrSztompka,wychodzącodustaleńWebera,charakteryzujewładzę
jako„odmianęnierównościspołecznych”
,którawystępujewwieloznacz-
nychrelacjachzprzywilejamimajątkowymi,prestiżem,wiedząisiłąfizyczną
(Sztompka2012:427).Wspomnianawieloznacznośćtychzwiązkówpolega
natym,żewymienionezasobymogąstanowićzarównoźródło,jakina-
stępstwowładzy.Sztompkapodkreślatymsamymrównieżwagęwładzy
wrelacjachmiędzysilniejszymiisłabszymigrupamispołeczeństwa,między
klasamispołecznymi,większościąimniejszościami,pomiędzypłciami(por.
Tamże:428).Odwołującsiębezpośredniodoustaleńamerykańskiegoso-
cjologaPeteraBlauaiopracowanejprzezniegoteoriiwymiany,twierdzi
również,że„władzarodzisięzawszeznierównorzędnych,niezrównoważo-
nych,pozbawionychwzajemności,asymetrycznychrelacjimiędzyludzkich”
(Blau2009:119-140).Towłaśnietanierównośćiasymetriasprawiają,że
władzamożewogólezaistnieć.JakpiszeBlau,„władzaujmowanajestjako
asymetrycznaznaturyiopartanazdolnościnettodanejosobydowstrzy-
mywanianagródinakładaniakarnainnych”(Tamże:121).Adalejstwier-
21
