Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTRONĘIMPERIUM
21
łybymożliwezpowodudoniesieńprasowychiprotestówprzynajmniejze
stronyczęściopiniipublicznej.
DeportacjaludzizDżabaliichsukcesywnaeksterminacjastanowiąbyć
możenajpoważniejszezbrodniewłoskiegokolonializmu.Niewielelatpóźniej
okupacjaEtiopiizaowocowaładużowiększąliczbązabójstw,jednaknieażtak
dużąwjednejoperacji.Możnatutajmówićoludobójstwie,ponieważspołecz-
nośćDżabalzostałazniszczonadofundamentów.Kiedywlatach1933-34obo-
zykoncentracyjnezostałyrozwiązane,cicoprzeżylizostaliosiedleninasurow-
szychobszarachpłaskowyżu,gdziemogliprzeżyćtylkojakosiłaroboczado
pracywosiedlachwłoskichkolonistówzajmującychlepszeziemie17.
Wlatach30.zainteresowaniereżimuLibiąstopniowosięzwiększało.
Wroku1929zostałtammianowanygubernatoremBadoglio,któryjakoszef
SztabuNajwyższego(funkcja,którąpełniłdalejwTrypolisie)byłnajwyższą
wkrajuwładząwojskową.Wroku1934zastąpiłgoBalbo,jedenznajważniej-
szychhierarchówreżimu,któryumiejętnieizpowodzeniemzajmowałsiępro-
mowaniemwizerunkuwłoskiejLibii.TakżeGraziani,wicegubernatorCyre-
najkiwlatach1930-34,rozwinąłdziałalnośćnowegotypuiwoczekiwaniuna
ewolucjęwciągukilkalatreżimu,nietracącokazjidogłoszeniaswojejwiary
wfaszyzmideterminacjiwupacyfikacji”koloniibezwzględunakoszty,połą-
czyłtozzaangażowaniempolitycznym,atrakcyjnymstylemkomunikacji
iprzyciąganiemuwagimassmediów18.WojnazEtiopiąsprawiławprawdzie,że
Libiazeszłanadrugiplan,jednakjejkwestiamiałaponowniewyłonićsięwla-
tach1938-39wwynikunowejimperialnejatmosferyorazpropagandowego
geniuszuBalbo19.
17PatrzG.Rochat,IlgenocidiocirenaicoelastoriografiacolonialewuBelfagor”,1980,nr4.
18RodolfoGraziani,urodzonywroku1882wprowincjiFrosinione,wroku1918dziękiświetnejposta-
wiepodczaswojnyświatowejbyłnajmłodszympułkownikiemsłużbyczynnej.Zablokowanieetatów
niedawałomuperspektywkariery,więcpoprosiłoprzeniesieniedoLibii,gdziepozostającodroku
1921do1934,odniósłwielkiesukcesyidostąpiłszereguawansóważdostanowiskadowódcykorpusu
armijnego.Establishmentwojskowyodnosiłsięjednakdoniegozpewnymdystansem,ponieważnie
skończyłonakademiiwModenie[AccademiamilitarediModena,najstarszanaświecieszkoławojsko-
wabiorącaswójpoczątekzzałożonejw1678rokuAccademiamilitarediSavoia(SabaudzkiejAkademii
Wojskowej)iprzygotowującaelewówdodalszychstudiówwSzkoleWojennej–przyp.tłum.](wstąpił
doczynnejsłużbywroku1906wwynikukonkursuprzeznaczonegodlaoficerówrezerwy,cobyłowy-
jątkiemwtamtychczasach)aniSzkołyWojennej[ScuoladiGuerradell’EsercitowCivitavecchia,do
1947rokuwTurynie,wyższaszkoławojskowadlaoficerówzawodowych–przyp.tłum.]zdobyłsławę
jakoukolonialnygenerał”.Samwolałpotemprzedstawiaćsięjakoufaszystowskigenerał”,ponieważ
jegokarierazależałaodżyczliwościDeBono,aprzedewszystkimMussoliniego.Dbałteżoswójwize-
runek,prezentującstylwyraźniefaszystowskiorazpublikującksiążkisławiącejegosamegojakVersoil
Fezzan(Trypolis1929),Cirenaicapacificata(Mediolan1932),LaconquistadelFezzan(Mediolan
1934),PaceromanainLibia(Mediolan1937).Natematcałościowegoobrazujegokarierypatrzhasło
wAngeloDelBoca,Dizionariobiograficodegliitaliani.
19NatematkolonizacjiLibiimożnazobaczyć:C.Segré,L’ItaliainLibia,Mediolan1978(wyd.wUSA
1974);G.Rochat,ItaloBalbo,Turyn1986;F.Cresti,Oasidiitalianitd.LaLibiadellacolonizzazione
agraria,Turyn1996;N.Labanca,Oltremare,op.cit.Dziełaogólnedotyczącereżimucałkowiciepomi-
jająLibię.Wmonumentalnejbiografii,którąR.DeFelicepoświęciłMussoliniemu,wogóleniewspo-
mnianoożywymzainteresowaniu,zjakimDuceśledziłrepresje,aniniejestbranapoduwagęolbrzy-
miadokumentacjaarchiwalnadotyczącajegolicznychzdecydowanychinterwencjiwtejsprawie.
