Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
CZĘŚĆI
taturynazistowskiejczystalinowskiej.Mussolinirządziłpoprzeztylkoczęściowo
zmodyfikowanestrukturypaństwaliberalnego,takiejakprefekci,policja,rozbu-
dowanabiurokracja.Zkoleiwładza,jakąpartiaorazorganizacjefaszystowskie
iparafaszystowskiesprawowałynadspołeczeństwem,byłaraczejskupionana
wymuszaniuposłuszeństwaisprawowaniukontroliniżwymaganiuaktywnego
iwyraźnegozaangażowania,nieudawanejufaszystowskości”
.PozatymMussolini
musiałbraćpoduwagęwięcejośrodkówwładzy,zarównowewnątrz,jakinaze-
wnątrzpaństwa,zdolnychdoobronyswoichinteresówiautonomii,takichjak
KościółKatolicki,KonfederacjaWłoskiegoPrzemysłu,wielcywłaścicieleziem-
scy,siłyzbrojne.Wszystkotonieoznacza,żewinnych,takżebardzoważnych
obszarachjegowładzaniebyładuża,jeślinienieograniczona,codotyczytakpo-
litykiwewnętrznej,jakidecyzjioznaczeniumiędzynarodowym.Byłatowładza
nawetwyraźniejsza,bosilniespersonalizowana.Hitlermiałprzezcałyczaswo-
kółsiebiestałągrupęważnychiposiadającychautorytetwspółpracowników,
zdolnychdociągłegoiefektywnegokierowaniawielkimisektoramipaństwa.
Owszem,byłytamwewnętrznetarcia,aleprzytymtakżewspólnotametodice-
lów.Mussolininatomiastnigdyniechciałmiećpomocnikówozbytdużymauto-
rytecieiokresowymi,cokilkalat,uwymianamigwardii”zastępowałministrów
iszefówsztabówgłównych,przeplatającniewielewartościowychosóbwieloma
przeciętnymipochodzącymizfaszystowskiegokierownictwa28.
Tutajjednaknieinteresujenascałościowaanalizareżimu,aletylkojakie
byłyzałożeniaijakzostałapostanowionaagresjanaEtiopię.Ażdokońca1934
rokuMussolinitrzymasięzdalekaoddebaty,którąwłaśnienaszkicowaliśmy.
UpoważniłDeBonodozainicjowaniatejkwestiipismemzlistopada1932
roku,anastępnieprzezdwalatapozwalałministromiinnymzainteresowanym
osobomostrosięścierać,wogólenieinterweniująccelemustaleniawłaści-
wychkompetencjialbodaniawskazówekpolitycznych,którewychodziłyby
pozarewanżzaAduęiopanowanieTigraju.Wistociecaładebatawciążpozo-
stawałanapoziomiestudiówidyskusjiwewnętrznychbezpraktycznychkon-
sekwencji.Pierwszekonkretneprzygotowaniazostałypodjętedopierowroku
1934,aprzyspieszyływgrudniutegorokupopotyczcepodUal-Ual,niemniej
ciąglechodziłoorzeczynieistotne29.
Decydującyprzełommiałzwiązekześciśletajnąnotatką,którą30grudnia
1934rokuMussoliniskierowałdowszystkichwładzreżimu30,awktórejmocą
28Byłytylkodwawyjątkinanajwyższychstanowiskach:Bocchini,szefpolicjiodroku1926doroku
1940,którynieafiszowałsięzeswojąwielkąwładzą,iBadoglio,szefSztabuNajwyższegoodroku
1925do1940,którymiałbardzomałąwładzę,alewielkirozgłoszewnętrzny.
295grudnia1934rokugarnizonwłoskiwUal-UalwOgadenie[obecnieregionwewschodniejEtio-
piigraniczącyzSomalią–przyp.tłum.]odparłatakwojskabisyńskich.Epizodtenwpisywałsięza-
pewnewetiopskieusiłowaniaodzyskaniapanowanianadterytoriami,któreWłochyzajęływlatach
poprzednich.WykorzystywanoprzytymbrakwyraźnejgranicypomiędzySomaliąiCesarstwem
Abisyńskim.Możnabyłotorozstrzygnąćtakjakinneincydentygraniczne,tj.wdrodzenegocjacji,
jednakstopniowowyolbrzymionosprawędotegostopnia,żestworzonozniejabisyńskąprowoka-
cję,któramiałausprawiedliwićwłoskąwojnę.
30PatrztendokumentwG.Rochat,Militariepolitici,op.cit.,s.376-79,orazwDocumentidiplomatici
