Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTRONĘIMPERIUM
35
bówgłównychbyłyprzygotowaniadowojnyprzeciwkoFrancjiiJugosławii,
tymczasemwplanachopracowanychwroku1935Francjastajesięjużprawdo-
podobnymaliantem,aNiemcypotencjalnymprzeciwnikiem.13majapomię-
dzylotnictwemwłoskimifrancuskimzostałozawarteporozumienietechnicz-
nedotyczącewspólnychoperacjiprzeciwkoNiemcom,aponim,27czerwca,
analogicznepomiędzydwiemaarmiamilądowymi.Wprzypadkuniemieckie-
goatakunaFrancjęarmiawłoskamiaławysłaćdziewięćdywizjinafrontnad
Renem,apóźniejprzeprowadzićofensywęwkierunkuBawarii,mającnapra-
wymskrzydledwiedywizjefrancuskieiarmięjugosłowiańską37.Porozumie-
niatepociągałyzasobąodwróceniecałejpolitykiwłoskiej,odtejchwilicha-
rakteryzującejsięobronąstabilnościeuropejskiejprzedhitlerowskimrewan-
żyzmem.Nowaperspektywamiałajednakwgruncierzeczypewneogranicze-
nie:niebrałabowiempoduwagęrosnącegozaangażowaniawłoskiegoprze-
ciwkoEtiopii,któreprowadziłodokonfliktuzFrancją38.Prawdopodobnie
francuscygenerałowiełudzilisię(albochcielisięłudzić,taksilnebyłoichpra-
gnieniewsparciaprzeciwkoNiemcom),żewłoskainwazjabędzieograniczona
tylkodooperacjikolonialnej,takabyniewzniecaćzbytnichprotestówmię-
dzynarodowych.Dużotrudniejjestjednakzrozumieć,jakwłoscywojskowi
(zazgodąMussoliniego)moglistudiowaćplanyutrzymaniastabilnościwEu-
ropie,gdysamiwciążizcałąswojąenergiąbylipochłonięciorganizacjąwojny,
któramiaładoprowadzićrównowagęmiędzynarodowądokryzysu.Choć
prawdąjestteż,żeprzemawiającąnaichkorzyśćokolicznościąłagodzącąbył
faktżyciawreżimiedyktatorskimmającymskłonnośćdoniedocenianiareak-
cjimiędzynarodowejopiniipublicznejnaagresjęnaEtiopię.Wewrześniu
1935rokuBadoglio,któryciągletrudziłsięnaddoprowadzeniemdoprzyzna-
niamudowództwawErytrei,pojechałdoParyżainaswojepolabitewzWiel-
kiejWojny,abyświętowaćprzyjaźńwłosko-francuską.Przyjmowanybyłtam
zwielkimihonorami,awtymczasielotnictwoszlifowałozeswoimfrancuskim
odpowiednikiemantyniemieckieporozumienie.Cóżjednakztego,skorojak
tylkopogorszeniesięsytuacjimiędzynarodowejprzyniosłoszybkieidrastycz-
nezałamaniesięstosunkówzFrancją,natychmiastzpowrotemstałasięona
wplanachwłoskichzroku1936głównymprzeciwnikiem39.
Badaniakryzysumiędzynarodowegoniewchodząwzakrestejksiążki,zwy-
jątkiemjednegoaspektu,tj.angielskiegousztywnienia,któredoprowadziłodo
37ObszerneszczegóływsprawozdaniuServicehistoriquedel’arméedeterre,H.Dutailly,Les
problèmesdel’arméedeterrefrançaise1935-1939,Paryż1980,s.43inast.oraz298-302;wynika
zniegowielkiezainteresowaniefrancuskiegoSztabuGłównego,awszczególnościjegoszefa,gene-
rałaGamelin,współpracązWłochami,wszystkoprzypełnympoparciuBadoglia.
38PatrzP.Milza,Mussolini,op.cit.,s.657.
39F.Minnitti,Finoallaguerra,op.cit.,s.96inast.,orazG.Rochat,L’esercitodiMussolinivistodalla
FranciawuStoriaememoria”(Genua),2003.Jeszcze1czerwca1936rokuBadogliopisałdoGameli-
na,żebezwzględunakryzysetiopskistosunkiwłosko-francuskiepozostająnienaganneiserdeczne,
aporozumieniawojskowewpełniważne(H.Dutailly,Lesproblèmesdel’arméedeterrefrançaise1935-
1939,op.cit.,s.51).WrzeczywistościBadogliokiepskoprzewidywał,gdyżkilkatygodnipóźniej
włoskainterwencjawHiszpaniiprzypieczętowałazerwaniestosunkówmiędzyWłochamiiFrancją.
