Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚladamiPaulaLadewiga
ocalałychrelacjiiwspomnień(brakotyminformacjiwKrupp-Archiv)48,można
siędomyśleć,żeLadewigpośmierciswojegoprotektora(FriedrichaAdolfaKrup-
pa)niebyłwstanie,słabowspieranyprzezwdowęijejcórkę,obronićswoichidei,
itonawetpomimopłynącychzewsządsłówiwyrazówuznania.Liberalnepoglą-
dyLadewiga,którewcielałwżyciewkierowanejprzezsiebiebibliotece,byłynie
dozaakceptowaniadlawyższychurzędników,kierującychdefactokoncernem.
LadewigopuściłEssen,pozostawiajączasobąswojeDukochanedziecko”.Zło-
śliwi,współcześniLadewigowikomentatorzy49,potraktowalitojakoswoistyakt
zdradyideałówBücherhallenbewegung–tego,któryobokErwinaAckerknechta
orazKarlaNörrenberga,jewłaśnieucieleśniał.Jeszczeinnizarzucalimu,żegłów-
nymmotywemjegodecyzjibyłoDbajecznewynagrodzenie”,którezaproponował
nowychlebodawca(magnatprasowyAugustScherl),któryzatrudniłLadewiga
wswoimwydawnictwieScherl-Verlagdokierowaniaseriąwydawniczą(Scherl-
-Bibliothek)50.Nawiasemmówiąc,nawetgdybytobyłaprawda,totrudnozato
Ladewigapoptępiać,zważywszy
,żebyłojcemsześcioosobowejrodziny
,zaktó-
rejutrzymaniebyłwyłącznieodpowiedzialny–żonaLadewiga,jaktowówczas
bywało,niebyłaczynnazawodowo,skupiającsięnaprowadzeniudomu.Wcale
niewykluczone,żeLadewigzaczynałsięDdusić”wEssenprzenośnieidosłownie,
pamiętając,żehutyikopalnieKruppaprzynosiłyEssen,opróczbogactwa,no-
wychdomów,nowychinstytucjiimiejscpracy
,zatruteśrodowisko.
LadewigowiezamieszkaliniewsamymBerlinie,anajegoobrzeżach,wGroß-
-Lichterfeldepodnumerem359,gminieleżącejnapołudniowo-zachodnimskraju
Berlina,wlatach1877–1920,tj.doczasuwłączeniadoBerlina,będącejsamo-
dzielnągminą51.WczasachLadewigaGroß-Lichterfeldebyłauważanazajed-
nąznajbardziejeleganckichdzielnicmieszkaniowychpołożonychpozacentrum
Berlina.Nosiłaprzydomekkoloniiwillowej,cobyłobezpośrednimnawiązaniem
dodominującegotypuzabudowy
.RodzinaLadewigówzamieszkaławjednej
zwilliprzyTheklastraße,podnumerem6.Jakdowodzilekturaberlińskichksiąg
adresowych,LadewigowiemieszkalitamdokońcaswojegopobytuwBerlinie,
czylido1931roku52.
35
48
Zob.R.Stremmel,HistorischesArchivKrupp,Berlin2009,S.213–262.
49
WalterHofmannundRobertvonErdberg.DieneueRichtungimSpiegelautobiographischerZeugnisseihrer
beidenHauptrepräsentanten.DokumentationenzurGeschichtederErwachsenenbildung,Hrsg.vonW
.Seitter,Bad
Heilbrunn1996,S.75iinne.
50
P
.Ladewig,Lebenslauf…;GeheimesStaatsarchivPreußischerKulturbesitz.Rep.192.Nachlass
Zimmermann.5.1.12Scherl-Verlag.Zob.teżH.Erman,AugustScherl.Berlin.DämonieundErfolginder
wilhelminischenZeit,Berlin1954;J.Schanz,DieEntstehunge.dt.Presse-Großverlages,Diss.Berlin1932;
F
.Menges,Scherl,August,[in:]NDB22,2005,S.698–699[online][dostęp:06.01.2020].Dostępny
wWorldWideWeb:https://www.deutsche-biographie.de/pnd11875470X.html#ndbcontent
51
Groß-Lichterfelde[online][dostęp:06.01.2020].DostępnywWorldWideWeb:https://de.wikipe-
dia.org/wiki/Gro%C3%9F-Lichterfelde
52
BerlinerAdreßbuch1921…UnterBenutzungamtlicherQuellen,Berlin1926,Bd.3,S.2463.
