Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Aneks
61
duszsiostrzanychwszystkichinnychkrajów.Ewolucjimoralnejludzkościnie
możnaprzyspieszyćinaczej,jakprzezakcjęmiędzynarodową.Dwasystemy,
dwaświatopoglądystanęłydowalki:pojednejstronie−gwałtzcałąswo-
jąbezwzględnościąibezczelnością,zcałymzasobemnienawiściiokrucień-
stwa;podrugiej−sprawiedliwośćsłodkaispokojna,zzasobemwspaniało-
myślnościimiłości.TaksłuszniePantwierdzi,żenależywprowadzićmoral-
nośćdopolityki,należyuszlachetnićsumienie.−Jesttodziełoznajdującesię
nadrodzedourzeczywistnienia.Powstajesumieniepowszechneoburzające
sięnawszystkieniesłuszneibezużytecznecierpienia.Czysprawiajewojna
wTranswalu,czyrzeziewArmenii,czyhakatyzm;związekumysłówiłącz-
nościsercwyrastająponadwszystkiegranicegeograficzne,ponadwszelką
sprawęnarodową.Gdyczłonkowietegostowarzyszeniachcązwalczyćjakieś
zło,zażegnąćklęskę−niepytają,czysprawajestbliską,aleczyjestdonio-
słą.Zresztąsolidarnośćludzkościjesttakwielką,żeniemażadnegodobrego
iżadnegozłegoczynu,niezależnieodmiejscadokonania,którybynierozpo-
wszechniałsięprzezprzestrzenieiczasy.Sumieniepowszechnejestpotęgą
nową;trzebabyłonowoczesnychkomunikacji,bymogłasięnarodzić.Teraz
potrzeba,ażebyjegogłosbyłsłusznyijegopowagadałasięuczuć,ażebymo-
głoobjawiaćsięprzeztych,którzysąnajbardziejzdolnistaćsięjegoherol-
dami,przezmyślicieli,poetów,jakPanuczonych,moralistów,słowemprzez
intelektualistów.Konieckońców−społeczeństwoludzkierozwijasięprzez
ideę.Coprawda,pozwalasięonaunosićnamiętnościom,aleistniejenietyl-
kozłanamiętność.Niechmiłośnicydobrapowstanąipołącząsię.Razjeszcze,
Panieiznakomitypowieściopisarzu,czyniezechcePanpołączyćswegogłosu
zwołaniemsumieniaeuropejskiego:„Dośćkrwiprzelanej!Szlachetnedusze
Angliiodnówciepokój,iniechtobędziepokójsprawiedliwy!”.
Pańskaszczerawielbicielka
Bertav.Suttner
