Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dyskusja
63
uznał,żesąproblemyważnedlaniegojakoPolaka,naktóremusi
zwrócićuwagętakżeEuropa.To,żebaronowaodpowiedziałaSien-
kiewiczowi,świadczy,iżzrozumiałajegointencje.
JerzyKoch:Chciałbympowiedzieć,żejestemtutajchybaostatnią
osobą,którabrałabystronę„czerwonychkurtek”czy„czerwonych
karków”,jakBurowienazywaliBrytyjczyków.Myślę,żewieleda-
nychwskazujenato,żebyłowielenieudacznictwawtworzeniutych
obozów,którebyłyczęściąszerszegoplanuzakończeniapartyzanc-
kiegoetapuwojny.Anglicywogólesięniepopisaliwtejwojnie,tak-
żewaspekciemilitarnym,więcnibydlaczegoorganizacyjniemieliby
siępopisać?PrzypominamisięmojawizytawBrandfortwprowin-
cjiwWolnymPaństwieOraniiniedalekoBloemfontain,gdzieteżbył
takiobóz.Byłzorganizowanywmiejscupodmokłym.Takieprzypad-
kizdarzałysiębardzoczęsto,więcmyślę,żeniemożnamówićopla-
nowejeksterminacji.Możnanatomiastmówićotragicznejnieudol-
nościwojskbrytyjskichiichdowódców.Pozwolęsobieniezgodzić
sięztakostrąocenądziałalnościBrytyjczyków,jakawkolejnych
publikacjachjestmultiplikowana.Ocenatajestechemspontanicz-
negoimoralnegoprotestu,któryjużwówczasmiałmiejscewwielu
krajach,takżewWielkiejBrytanii.Wydajemisię,żenależytobar-
dziejuszczegóławiaćibyćostrożnymzesformułowaniamitakimijak
„eksterminacja”.
DanutaPłygawko:Takieokreśleniajednaksiępojawiają.Choćrze-
czywiścietworzenietychobozówmiałozmusićwalczącychdozaprze-
staniawalki.Byłatojakaśpróbaszantażuzestronybrytyjskiej.
MichałLeśniewski:Możedodamjakopuentęwypowiedźówczesne-
goszefaopozycjibrytyjskiejpomisjiEmilyHobhouse,któraodwie-
dziłaobozy.Stwierdziłon,żewojnaniejestwojną,kiedyjestprowa-
dzonametodamitakbarbarzyńskimijakwpołudniowejAfryce.Ale
wartoteżzwrócićuwagę,żetonieprotestybaronowejvonSuttner
iinnychsprawiły,iżBrytyjczycyzmieniliswojąpolitykęwobozach,
tylkosamiAnglicy,najpierwEmilyHobhousejakoprzedstawiciel-
kaliberałów,apóźniejministerrządu.Jazawszezgadzamsięzteo-
riąoeksterminacji,ponieważwspołeczeństwieangielskimbyłysil-
neprotesty,wparlamencietakże.WNiemczechnatomiastniema
protestówprzeciwkodziałalnościHakaty.
DanutaPłygawko:Są.
MichałLeśniewski:Alenieażtakwpływowe.NatomiastwWielkiej
Brytaniiprotestpozaparlamentarnyzmieniłpolitykę.
