Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Polskifilhellenizmromantyczny
15
Specyficznąformąromantycznejgrecko-polskiejparalelistałosięzestawia-
niepowstaniagreckiegozpowstaniamipolskimi.Możezresztątrzebatuużyć
liczbymnogiej:powstańgreckichipolskich,ponieważnp.JuliuszSłowacki,
poetafilhellen,sięgadowydarzeńgreckiegobunturoku1770,choćprzecieżto
właśniepowstanie1821r.zainspirowałopolskiegoromantykaitaknaprawdę
jegoutwórLambrodotyczysytuacjiczłowiekamuwspółczesnego-dziewiętna-
stowiecznego.Powstaniegreckie1821r.dawałoPolakomnadziejęnaodzyskanie
przezPolskęniepodległości;itoniewdoraźnymwymiarzepolitycznym,ale
wsferzeideimoralnychiwzakresieetycyzacjirelacjimiędzynarodowych.Ten
wymiaretycyzacji,ustanowieniarelacjipolitycznychnapodstawachwyraźnie
etycznychchcętuzaakcentować.AnalizującstosunekPolakówdopowstania
greckiegojakowydarzeniaocharakterzeuniwersalnym,przekraczającegosprawę
jednegonarodu,trzebapodkreślićrolępolskiegodyplomaty,arystokraty,pisa-
rza,bardzoważnegopolitykanaprzestrzenikilkudziesięciulatXIXw.-Adama
JerzegoCzartoryskiego,wykazującegonaróżnesposobysympatiędlasprawy
greckiej.Jegopolitycznymanifest-wedługbadaczyinspirowanywybuchem
powstaniagreckiego,aukończonyw1827r.-Essaisurladiplomatieoumanuscrit
d’unPhilhellène(opublikowanywMarsyliiw1830r.przezNicolasaToulouzana,
założycielaSociétédelamoralechrétienneiwiceprzewodniczącegoMarsylskiego
KomitetuFilhelleńskiego),podpisanyjakoFilhellen(DPhilhellene”),zawierał
programstworzeniauniwersalnegoporządkupolitycznego,któryopierałby
sięnaprawachnarodów,aprzedewszystkimnazasadachetycznych.Tekst,
czyraczejDmanifest”Filhellenajestobszernyidotykafundamentówpolityki
europejskiej.Tuznajdujemysłowaosprawiegreckiej,którastałasięinspiracją
donapisaniamanifestu.Czartoryskizwracauwagęnakontrastmiędzypocząt-
kowąobojętnościądlasprawygreckiejrządówpaństweuropejskichapełnym
pasjizainteresowaniemnarodówpowstaniemwGrecji.
Powstaniegreckie1821r.pojawiasięwpolskimromantyzmiew(conaj-
mniej)trzechwymiarach:1)wszerokiejperspektywiefilhelleńskiejibyro-
nicznej-Byronbyłjednąznajważniejszychpostacipolskiegoromantyzmu,
głębokoprzyswojonychprzezpolskąkulturę;2)wwymiarzeuniwersalnym-
przezłącznośćzwzorcamistarożytnymi;3)jakomaskapolskichdążeńnie-
podległościowychijakokontekstrefleksjinadpolskimipowstaniami.Temat
greckiegopowstania1821r.towpolskichwarunkachdotkliwewezwaniedo
refleksjinadklęskamipolskichpowstańwXIXw.,towięcinspiracjadogorz-
kiegorozliczeniazklęskamikolejnychzrywównarodowych.
SzczególneznaczeniedlakulturypolskiejmamotywGrecji-Polskiwutwo-
rachnajwybitniejszegopolskiegoromantycznegopoetyfilhellena,Juliusza
Słowackiego,atozewzględunajegoogromnywpływnapóźniejszepokolenia
