Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSPÓŁCZESNEWOJNY
IKONFLIKTYZBROJNE
22
uznanazazjawiskonaturalneizostałaprzezniegouznanazawojnę.Grecymusieli
siębronić,aleiatakować,czyniączgorszych(czylizbarbaros)sobieniewolników
2
.
InnyfilozofHezjod(VIII-VIIw.p.n.e.)zakładałwistnieniuświatapodziałna
dwieepoki:epokępokojuorazsiłyigwałtu.Wpierwszejepoceludziemusząwal-
czyćjedynie,abyprzetrwać.Wdrugiejepocewidziałprzyczynękonfliktówwludz-
kichułomnościach:żądzyichęcigromadzeniabogactwa.Wrezultaciedochodzido
wojen,przynoszącychśmierćizniszczenie,pogłębiającychbudowaniezłegocha-
rakteru,powodującychmarnotrawstwosiłyibogactwa,rodzącychjedynieodwet.
Najskuteczniejszymlekarstwemprzeciwdziałającymtakimsytuacjombyławedług
Hezjodapracanaroli,któraneutralizujetakiezachowanialudziiusposabiaczło-
wiekapokojowo,ponieważkoniecznośćrytmicznegodbaniaoziemięjestzwiąza-
nazłagodnościąpostępowaniawobecprzyrody
3
.Cechata,koniecznawobecupraw
ihodowli,przekładasięnakontaktymiędzyludźmi.
Kolejnyfilozofgrecki-HeraklitzEfezu(VI/Vwp.n.e.),wychodziłzzałożenia,
żewświecieistniejąprzeciwieństwaibeznichrzeczywistośćniejestmożliwa.Woj-
naipokójmusząwspółistniećnazasadzieprzeciwieństw,ponieważtakajestistota
wszechrzeczy.Wjegoopinii,wojny,podobniejakiinnenielogiczne,nieracjonalne
zjawiska,sąpotrzebne.Jeżeliistniejewojnaczyinnegorodzajuspór,todajeonpo-
czątekdalszejharmonii
4
.
Poglądyfilozofówgreckichświadczą,żeistotneznaczeniedlaformowaniasiępo-
glądównapokójiwojnęmiałookreśleniezasadfunkcjonowaniagreckiejpolis,gdzie
mimoróżnicwpoglądachnatematpodstawgospodarowaniawuprawieziemiczy
handlu,równieżwojnaodgrywaławażnąrolę.Trudnojednoznacznieokreślićzwią-
zekztworzeniempolisiewolucjąznaczeniawojnywświeciegreckim.Przezcałe
latawielemiast-państwdoświadczałostanupokoju,wktórympokoleniażyływnie-
świadomościwojnymiędzyposzczególnymimiastami.Stądspecyficznycharakter
prowadzonychwtedywojen.Byłyoneprowadzonewsezonieletnim,kilkudnio-
we,najczęściejtużprzezżniwami,abyzniszczyćplonyprzeciwnikaizdecydowa-
nieosłabićjegomożliwościdziałanianaprzyszłość.Pewienwpływnapowstanie
konfliktówprzyniosłyróżnicewfunkcjonowaniuposzczególnychpolis,szczególnie
AteniSparty.Mimożestosunkimiędzytymipaństwamibyływmiaręstabilne,
okreswojenperskichrozbiłrównowagęsił.Pierwszenajazdyperskie,doktórych
doszłowlatach490-479p.n.e.,doprowadziłydoukształtowaniasięnowegoukładu
wGrecjirównieżwpostrzeganiuwojnyisiły.Pojawieniesięzagrożeniaperskiego
stworzyłopodstawypodnowąpotęgę-Ateny,którewykorzystałyflotęidominację
namorzujakoczynnikprzesądzającyopanowaniu.Realizacjawielkiegoprogramu
rozbudowyflotyprzeprowadzonaprzezTemistoklesaożywiłazatrudnienie,zwięk-
szającdochodyludzibiednych.Wtensposóbzwiększyłsięudziałbiedotywsys-
temiepodejmowaniadecyzjipolitycznych.SukcesygreckiewwalcezPersamito
2
J.Borgosz,Problemywojnyipokojuwfilozofiistarożytnejiśredniowiecznej,w:Wychowaniedlapokoju,
3
Wrocław1983,s.188.
Ibid.,s.177.
4
W.Tatarkiewicz,Historiafilozofii.Filozofiastarożytnaiśredniowieczna,t.1,Warszawa1981,s.32.
