Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wojnaikonfliktzbrojny
wteoriachstosunkówmiędzynarodowych
41
niemusiałanieuchronnieprowadzićdowojenikonfliktów.Liberałowiezdawali
sobiesprawę,żesprawiedliwegoświataniedasięwprowadzićnatychmiast,alebyli
przekonani,żemożnawprowadzićharmonię.
PoIwojnieświatowejliberałowiewyciągnęliwniosek,żeprzyczynąwojenjest
niedemokratycznycharakterpolitykimiędzynarodowej,zwłaszczapolitykizagra-
nicznej.Byliprzekonani,żepokójniejeststanemnaturalnymimożezostaćzapew-
nionywwynikuświadomegodziałaniaczłowiekaprzezotwartenaopiniępubliczną
rządyiorganizacjęmiędzynarodową,którabędzieregulowaćstosunkimiędzypań-
stwamiinadzorowaćprzestrzeganieprawamiędzynarodowego.Głównyprzedsta-
wicielliberalizmu,określanegotujakoidealizm,prezydentUSAWoodrowWilson
wierzyłwmisjęStanówZjednoczonychzbudowaniadoskonałegoświata.Jegozda-
niem,stosunkimiędzynarodowestałybysiębardziejpokojowe,gdybyupodobniły
siędostosunkówwewnątrzpaństwowych.Wswych14punktachokreślającychwizję
ładupowojennegoodwołałsięondowizjiKanta,którypodkreślał,iżkoniecznym
elementemporządkuświatowegojestutworzenieorganizacji,którazagwarantuje
ład,alejednocześnienienaruszyniezależnościpolitycznejwszystkichpaństw.
KoncepcjaidealistówmimozawieruchyIIwojnyświatowejniestraciłanazna-
czeniu,czegoprzykładembylifederaliści.Federacyjnakoncepcjaintegracjieuropej-
skiejległaupodstawUniiEuropejskiej.JeanMonnet(1888-1979),AltieroSpinelli
(1907-1986),Paul-HenriSpaak(1899-1972)orazWalterHallstein(1901-1982),wy-
ciągającnaukęzwojny,uznali,żepaństwanarodoweprzyczyniłysiędojejwybu-
chu.FederacjaEuropejskapowinnazatembyćwspólnotąpolityczną,którasprawuje
efektywnerządynadśrodkamiprzemocy,decydujeozasobachijestprzedmiotem
identyfikacjidlawiększościmieszkańcówkontynentu.
Dlaliberałówostatecznymcelempaństwjestdobrobytipomyślnośćspołeczeń-
stwa,wzwiązkuztymdecydująceznaczeniemagospodarkaikwestiespołeczne.
Inaczejniżrealiści,uktórychzainteresowaniewojnąipokojembyłonajważniejsze,
toliberałowieuznaliwojnęzanieekonomiczną,gdyżgenerujedługiistratywprze-
myśle,ograniczahandeliprzyczyniasiędozmniejszenialiczbyludności
46
.Teorie
demokratycznegoliberalizmu,zakładając,żedemokracjenieprowadzązesobąwo-
jen,tymsamymróżniąsięodrealizmu,któryuznaje,żepaństwawrelacjachmię-
dzysobąkierująsięwłasnyminteresemiichwewnętrznyustrójniemaznaczenia.
Wzwiązkuztymwojnyprowadzoneprzezpaństwademokratyczneiniedemokra-
tycznesąpodobnewswejformie.Wnurcietymwysuwasiędwarodzajeargumen-
tówprzeciwkowojniemiędzydemokracjami:instytucjonalnyinormatywny.
ArgumentinstytucjonalnywynikazpierwszegowarunkutrwałegopokojuKan-
ta,wedługktóregoustrójwkażdympaństwiepowinienbyćrepublikański,tzn.za-
pewniającywolność.Wustrojutakimobywatel,niechcącnarażaćżyciaiponosić
kosztów,zajmujestanowiskoniechętnewojnie.Instytucjedemokratyczne,system
kontroliirównowagimiędzywładząwykonawczą,ustawodawcząisądowniczą,
46
J.S.Levy,TheCausesofWar.AReviewofTheoriesandEvidencew:Behavior,SocietyandNuclearWar,
P.E.Tetlock(red.),t.1,NewYork1969,s.261.
