Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sylwicznośćgatunkowawradiowychaudycjachdladzieciimłodzieży
23
Gatunkowykształttekstówaudycjimożnateżrozpatrywaćwdwuperspek-
tywach:obiektywnejisubiektywnej.Perspektywęobiektywnąwyznaczająsłow-
nikowedefinicjegatunkówwypowiedzi.Perspektywasubiektywnazaśokreślona
jest,zjednejstrony,kompetencjągatunkowąnadawcytekstu(wanalizowanym
materialejestnimautorprogramuradiowego,osobadorosłamówiącanaante-
nie–prezenter),zdrugiej,wiedząodbiorcówaudycji(womawianymprzypadku
chodziodzieciimłodzież,adresatówprogramu).
JeśliprzyjmiesięzaMichaiłemBachtinem,anastępniezaAnnąWierzbicką18,
żenagatunekmowyczytypwypowiedziskładająsię:a)określoneintencje,
b)zespółtypowychtreści,c)utrwalonakompozycja(struktura),d)stałeśrodki
językowe,totekstyradioweztrudempodlegająkwalifikacjigatunkowej.Ichoć
spikerzywswoichwypowiedziachmetatekstowychokreślająnazwamigatunków
poszczególnefragmentyprogramu,toodpowiedniośćtychterminówdojęzykowej
eksplikacjibudzipewnewątpliwości.Niemusitoświadczyćobrakukompeten-
cjijęzykowejspikerówradiowych,świadczyraczejoodmiennościwiedzyna
tematnazwgatunkowychjęzykawzględemkompetencjijęzykoznawcyczyteore-
tykaliteratury.Potocznaświadomośćgatunkówwypowiedzi,atakąmająnadawcy
programuradiowego,chociażbogatoilustrowanawwarstwienazewniczej,odbie-
gaodstandardówutrwalonychwdefinicjachsłownikowych.Tekstyrealizowane
wradiu,kwalifikowaneczęstogatunkowo,niezawszezgadzająsięzwzorcami
podwzględemprzypisywanychtymgatunkomintencji,wykraczajątreściowopo-
zaprzyjętekonwencje,burząwymogistrukturalneiformalnojęzykowegatunku.
Wzwiązkuzpowyższymzachwianiuulegająteżrelacjepomiędzyposzczegól-
nymigatunkami.Różnetypywypowiedziwzajemniesięprzenikają,substytuują,
podlegająmodyfikacjomikorektom.
Wypowiedziradiowemożnaniewątpliwiezaliczyćdooficjalnejodmiany
polszczyzny.Sątotekstywcześniejprzezautorówaudycjiprzygotowywane,
aformalnojęzykoweuporządkowanieprzekazuwskazuje,żezaliczyćjenależy
dotekstówwtórniemówionych,pierwotniepisanych19.Jakoprzykładmogątu
18A.Wierzbicka,Analizalingwistycznaaktówmowyjakopotencjalnykluczdokultury,[w:]
Problemywiedzyokulturze.PracededykowaneS.Żółkiewskiemu,red.A.Brodzka,M.Hopfinger,
J.Lalewicz,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,Wrocław1986;eadem,Genrymowy,[w:]
Tekstizdanie.Zbiórstudiów,red.E.Janus,T.Dobrzyńska,ZakładNarodowyim.Ossolińskich
WydawnictwoPolskiejAkademiiNauk,Wrocław1983.
19Por.charakterystykętegotyputekstóww:A.Wilkoń,Typologiaodmianjęzykowych
współczesnejpolszczyzny,WydawcanUniwersytetŚląski”,Katowice1987orazK.Ożóg,Ustna
odmianajęzykaogólnego,[w:]EncyklopediakulturypolskiejXXwieku,t.2:Współczesnyjęzyk
polski,red.J.Bartmiński,WydawnictwonWiedzaoKulturze”,Wrocław1993,s.87–100,atakże
F.Nieckula,Językustnyajęzykpisany,[w:]ibidem,s.101–114.
