Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Radiowyphone-injakoformagatunkotwórcza
37
zamischematuopisugatunkówStefaniiSkwarczyńskiej4,uzupełnionegoprzez
JerzegoBartmińskiego5,wśródkryteriówdeskrypcjigatunkuwyliczającegosy-
tuacjękomunikacyjną,nadawcę,odbiorcę,intencjękomunikacyjną,temat,on-
tologięświataprzedstawionego,formęisposóbujęcia.Jednakzaproponowany
przezMarięWojtakw1999rokuiwciążrozwijanymodelwzorcagatunkowe-
go,ujmowanegojakoschematorganizacjitekstu6,jestoptymalnywprzypadku
sugerowanegoprzezemniepodziałunagatunkiiformygatunkotwórczewra-
diu.Pierwszyzakresparametryzacjigatunku,obejmującywkoncepcjiWojtak
aspektstrukturalny,pragmatyczny,poznawczyorazstylistyczny–wyliczawopi-
siepragmatycznym:zakodowanywwypowiedziobraznadawcyiodbiorcy,re-
lacjenadawczo-odbiorcze,potencjałillokucyjny,kontekstżyciowygatunkujako
pierwotnezastosowaniekomunikacyjne;waspekciepoznawczymwyróżniate-
matykęisposóbjejujęcia:perspektywę,punktywidzenia,hierarchięwartości
iinneelementywizjiświata;aspektstylistycznynatomiaststajesięwtymmode-
lusposobemopisustylugatunku,czylizbiorucechuwarunkowanychstrukturalnie,
pragmatycznieipoznawczosprecyzowanych.Drugizakresparametryzacjiwzor-
cagatunkowegouwzględniajegowarianty:kanoniczny(swoistapamięćgatun-
kowa),alternacyjny(efektmetamorfozykanonu)iadaptacyjny(nawiązującydo
obcychwzorców).Akcentowaniewtejkoncepcjirelacjinadawczo-odbiorczych,
intencjonalnościoraznżyciowych”(komunikacyjnych)zastosowańgatunkuije-
gostylistykiwspółgrazwielopłaszczyznowymcharakteremkomunikacjiwradiu
ijegodyskursywnąróżnorodnością.Radioumożliwiłokomunikacjęwykraczającą
pozakontakttwarząwtwarz,arozwójtechnologiispowodowałutrwalanieiwie-
lokrotnepowtarzaniejegokomunikatów,wpływającnakoncentracjęsłuchacza7,
aleteżkomfortodbieraniaprzekazuwdowolnymczasie(podcasting).Cowię-
cej,samodbiorcazacząłpojawiaćsięnaantenie.Specyfikaradiaumożliwiła
niekodowanekomunikowanie,podobnedobezpośredniejrozmowy8,aradiowy
4S.Skwarczyńska,Wstępdonaukioliteraturze,t.3,InstytutWydawniczyPax,Warszawa
1965,s.135–149.
5J.Bartmiński,Jakopisywaćgatunkimowy?,[w:]Aktyigatunkimowywperspektywie
kulturowej,[w:]JęzykaKultura,t.23,red.A.Burzyńska-Kamieniecka,WydawnictwoUWr,
Wrocław2012,s.13–32,za:M.Wojtak,Dylematygenologa,[w:]Porozmawiajmyogatunkach
artystycznychiużytkowych,red.E.Bulisz,M.Wojtak,WydawnictwoUMCS,Lublin2015,s.22.
6M.Wojtak,Wyznacznikigatunkuwypowiedzinaprzykładzietekstówmodlitewnych,nStyli-
styka”VIII,Opole1999,s.105–117.
7S.Douglas,ListeningIn:RadioandtheAmericanImagination,fromAmos’n’Andyand
EdwardR.MurrowtoWolfmanJackandHowardStern,RandomHouse,NewYork1999;
K.Lacey,ListeningPublics.ThePoliticsandExperienceofListeningintheMediaAge,Polity
Press,Cambridge2013.
8Z.Bauer,Rozwójśrodkówkomunikowania,[w:]Dziennikarstwoiświatmediów,red.
Z.Bauer,E.Chudziński,Universitas,Kraków2010,s.75–76.
