Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Motywacjaamotywowanie–zakresznaczeniowypojęć
17
odsiłysterującegonimpopędu,niewystarczadouruchomieniazachowaniaukie-
runkowanego,gdyżniezbędnesądodatkowobodźcewyzwalające,którymisterują
mechanizmywyzwalające.
KonradLorenz,badaczsłynącyzeksperymentównadzachowaniamigęsi,zapro-
ponowałzasadępodwójnejkwantyfikacji,zgodniezktórąuruchomieniezachowania
jestefektemnałożeniasięoddziaływaniadwóchsił:działającegopopęduorazbodź-
cawyzwalającego.Oznaczato,żeprzybardzosilnympopędzienawetsłabybodziec
wyzwalającywystarczydouruchomieniazachowańinstynktownych(stereotypowych
wzorcówzachowańzwiązanychzkonkretnyminstynktem,np.zachowańodpowiada-
jącychgatunkowemuwzorcowizalotówusamca,podwpływemwidokusamicyiwio-
sennejaury),przysłabymzaśpopędzietakisamefektwystąpidopiero,gdybodziec
będziebardzosilny(np.samicabędziebardzopięknaizalotna).
Etologiaznanajestm.in.zeksperymentównadmechanizmamiwdrukowania
(imprintingu).Lorenzudowodnił,żejeśliptakwpierwszychgodzinachżyciazamiast
swojejmatkizobaczyinnyobiekt(np.badaczalubinnezwierzę),tonastąpiwdru-
kowanietegoobiektujakobodźcawyzwalającegoreakcjępodążania.Imbardziej
tenobiektprzypominagatunkowomatkęzwierzęcia,tymsilniejszesąefektytego
wdrukowania,awięcwyższaskutecznośćwyzwalaniapodążania.Wynikitychbadań
mająistotneznaczeniezperspektywyanalizymotywacjidopracy.
Dlatejanalizypodstawowesąuwagietologówpodkreślające,żemechanizmy
motywacjiokreślająnietylkoefektzachowańczyichukierunkowanie,aleteżsiłę,
zjakąjednostkapodejmujedanezachowania,atakżewytrwałośćiupórwichkonty-
nuowaniulubgotowośćdoichporzucenia.Sugerujetooddziaływaniemechanizmów
motywacjipoprzezstanynapięciaczypobudzeniaorganizmu,którychoddziaływanie
należyopisywaćnietylkopoprzezichukierunkowanie,alerównieżsiłęichoddziały-
wania.Badaniaetologówpokazują,żenawetbiologicznieuwarunkowaneinstynkty,
przejawiającesięczystobiologicznieuwarunkowanymstanemnapięciaipobudzenia
organizmu,podlegająmodyfikacjispołecznej.Podkreślatostwierdzenie,żegranica
międzymechanizmamibiologicznymiispołecznymisterującymiludzkimzachowa-
niemniejesttakostra,jakzakładawiedzapotoczna.
Wynikibadańnadwdrukowaniemstanowiąjednocześnie,pochodzącyznauk
przyrodniczych,argumentprzemawiającyzapoglądem,żesposobyoddziaływania
motywującego,którewykorzystująnawetbiologiczneinstynkty,możnadośćdo-
wolniekształtowaćobiektowo,oileuwzględnisięmechanizmydziałania.Wszcze-
gólnościwynikaztegoteza,żeniemalkażdezachowanieczyobiektfizycznymogą
funkcjonowaćjakosilnapochwała,wzależnościodsposobuukształtowaniasystemu
sygnałówwkonkretnymzespolepracowniczym.
Drugąkonsekwencjąwynikającązbadańetologównadmotywacjądopracysą
wnioskipłynącezzasadypodwójnejkwantyfikacji–silnieoddziałującezachowanie
pobudzającemożenapotkaćzróżnicowanąsiłępopędu.Zperspektywypraktykior-
ganizacyjnejoznaczato,żeniektóreosobypodejmąsiędziałaniazwiększym,ainne
zmniejszymzaangażowaniem,mimooddziaływaniananietegosamegobodźca
pobudzającego.Takiespojrzenienamechanizmysterująceludzkimzachowaniem
wpracypozwalaodróżnićsammechanizmododdziaływaniabodźca,wywołującego
działaniajednostkiuwarunkowaneprzeztenmechanizm.Tymbodźcemmogąbyć
