Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
F.Tönnies,Wspólnotaistowarzyszenie.Rozprawaokomunizmieisocjalizmiejakoempirycznychformachkultury,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15398-4,©byWNPWN2008
będąc—jakbypowiedziałnaszautor—współczynnikiem,,woli
złożonej’’.MyśltakąmożemybeztruduodczytaćzTönniesow-
skichanalizWesenwille—szczególnieważnych,albowiemopis
WillkürbyłponiekądzawartyimplicitewLewiatanie,podczas
gdykoncepcjęWesenwilletrzebabyłodopierostworzyć.Zauważ-
myjednak,żeantropologiaWspólnotyistowarzyszenianiespro-
wadzasiędotejjednejmyśli.PodstawowatezaTönniesagłosi-
ła,żenaturaludzkajestdwoista,toteżmożnapowiedzieć,że
racjęmielizarównoracjonaliści,jakiichkrytycy,albowiem
traktowalioróżnychstronachtejnatury—stronach,któreteraz
winnybyćujętewramyjednejsyntezy.
Ostatniasprawa,którąwartosięzająćwtymwywodzie
—zmierzającymdowykazania,żeTönniesniebył,zabłąka-
nymwwiekXIX,wiernymuczniemHobbesa—jestbardzo
ściślezwiązanaztą,którądopierocoomówiłem,takściśle,
jakwspólnotazwoląorganiczną,stworzyszeniezaśzwolą
arbitralną.Otóż,jakjużwspomniałemwcześniej,autor
WspólnotyistowarzyszeniaznalazłwLewiatanieadekwatny,
jaksądził,modeldrugiejzwymienionychformstosunków
społecznych.Niemacoopisywaćtuszczegółowoklasycz-
nychpoglądówHobbesa.Wystarczypowiedzieć,żegłówny-
mielementamitegomodelusąjednostkidążącedozaspokoje-
niaswychpotrzebikierującesięwyłączniewłasnymintere-
semorazumowy,któretejednostkizawierająwówczas,gdy
uświadamiająsobie,iżwalka,doktórejnieuchronniewtej
sytuacjidochodzi,jestśmiertelnymzagrożeniemdlanichsa-
mych.Byłtomodelindywidualistycznyiracjonalistyczny:
indywidualistyczny,ponieważźródłemipodstawąładuspo-
łecznego(pomińmyto,żeautorLewiatananieznałjeszcze
pojęcia,,społeczeństwo’’)czyniłaspołeczneznaturyjedno-
stki;
racjonalistyczny,
ponieważ
warunkiem
ustanowienia
owegoładuczyniłrozpoznanieprzezjednostkiwłasnegointe-
resu,przewidywanieprzezniekorzyściprzerwaniawojnywszyst-
kichprzeciwkowszystkimorazpodjęcieświadomejdecyzjiza-
warciaumowy.Tönniesakceptujetenmodelbezwiększych
zastrzeżeń,leczwzbraniasięprzeduznaniemgozamodel
uniwersalny;jestraczejskłonnypotraktowaćgojakotrafne
XXXII