Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KonceptualizacjaregionuAzjiiPacyfiku
45
Wśródszkółteoriistosunkówmiędzynarodowychszczególnemiejscezajmuje
realizmpolityczny,będącynajdłużejfunkcjonującymparadygmateminterpretacji
stosunkówmiędzynarodowych.Historyczniepojawiłsięrównocześniewstarożyt-
nejGrecjiorazwChinach.Wtejpierwszej,m.in.wpostaciklasycznegostudium
Tukidydesaowojniepeloponeskiej(431–404p.n.e.)28awChinachwprzed-
cesarskimokresietzw.WalczącychKrólestw(475–221p.n.e.).Towówczasżył
iprowadziłtaminteresującerozważaniafilozofHanFeizi29(280–233p.n.e.).
Podkreślićnależy,iżwprzekrojuswojegorealistycznegomyśleniaFeizibyłkry-
tykiemKonfucjusza.Dojegokardynalnychkonstatacjizaliczasięm.in.aksjomat
nieodzownościdostrajaniapolitycznychinstytucji,odpowiedniodozmieniających
sięwrozwojuhistorycznymuwarunkowań.Uważałwręczzaszaleństwotrzymanie
sięprzestarzałychzwyczajów,cozalecaliprzedstawicieleszkołykonfucjańskiej30.
Aksjomatycznabyłarównieżjegoobserwacja,żetoinstytucjepolitycznedosto-
sowująsiędodominującegowzorcaludzkiegozachowania,arozstrzygającesą
tutajniecnotymoralne,auwarunkowaniaekonomiczneipolityczne.Objaśniał
totrafiającymłatwodoprzekonaniaprzykładem:wrokugłoduludzieztrudem
mogąnakarmićswoichnajbliższych,podczasgdywrokuobfitościpodejmują
przypadkowychgości,atoniedlatego,żesąnaprzemianbezsercaihojni,ale
zpowoduróżnicywilościpożywienia.Niepodzielałpodejściakonfucjanistów,
żecnotanadajewładcyprawodorządzenia,azłerządyunieważniajątoprawo.
HanFeizirozumowałzgołainaczej.Bezwzględunamoralnecechywładcyispo-
sób,wjakirządzi,posiadanieautorytetu(shi)dajenarzędziadowymuszania
posłuszeństwa.Ponadtoobowiązekpolitycznytraktowałjakopriorytet,tj.uznawał
jegopierwszeństwoprzedinnymiobowiązkami.Majączagwarantowanynajwyższy
autorytetiporządek,władcaprzystępujedopowiększaniaswegokrólestwaza
pomocąsiłymilitarnej.Wstosunkachmiędzypaństwowychdecydującymczynni-
kiemjestsiła,asiłamilitarnajestnierozerwalniezwiązanazsiłąekonomiczną.
WcałościsposóbmyśleniaFeiziegomożnazakwalifikowaćjakopolitycznyrealizm
typufundamentalistycznego.WEuropieanalogicznynurtuprawianybyłwdobie
renesansuprzezuznawanegozaojcawspółczesnejpolitologii,włoskiegofilozofa,
NiccoloMachiavellego31.
Chociażrealiściwykazująistotneróżnice,wszyscypodzielająpewnepod-
stawowezałożenia,asąto:ogólniepesymistycznespojrzenienanaturęludzką;
centralnepołożeniepaństwajakopodmiotuwstosunkachmiędzynarodowych;
nacisknamaterialnemożliwościpaństw;zasadniczaniepewnośćpaństw;niepew-
nośćintencjipaństw;dominującyczynnikanarchiiwporządkumiędzynarodowym;
28ZagadnienierelacjimiędzypaństwamiwujęciuTukidydesaprzedstawionezostałowroz-
dzialeIII.
29B.Watson,HanFeiTzu:BasicWritings,trans.ColumbiaUniversityPress,NewYork1964.
http://www2.hawaii.edu/~freeman/courses/phil301/13.%20Han%20Feizi.pdf
30Zob.Britannica,https://www.britannica.com/biography/Han-Feizi.
31N.Machiavelli,swojemaksymypolitycznezawarłwdzieleIlPrincipe,wydanymw1613r.
Zob.polskietłumaczenie:Książę,tłum.C.Nanke,Warszawa1984.
