Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
HPrzeszłośćżyjetylkoswązawartościąprzyszłości-pisałdy-
plomataJanGawroński-inaczejjestcmentarzemdlasamobój-
ców,którzystraciliwszelkąnadzieję.Czcićchcęnajdroższych
naszychzmarłych-tłumaczył-aleniewskrzeszać”1.
Rolahistorykajestwszelakozgołainna.Choćrównieżniechce
onnikogopowoływaćnanowodożywych,pragnieoddaćprze-
szłymdziejomsprawiedliwość.Nieosądzaćbynajmniej,wszak
historyksędziąniejest,leczwracaćdonich,zgłębiać,czerpać
jaknajwięcej,abyjaknajlepiejjezrozumiećidaćpróbęwytłu-
maczeniategowszystkiego,cosiękiedyśwydarzyło.Zawsze,
dodajmy,pamiętając,aby-jakprzestrzegałHenrykWereszycki
-wszelkieopinieważyćtak,byodpowiadałyHukładowispołecz-
no-moralnemutejepoki,doktórejsięodnosi”2.Historiajednak,
słusznieprzypominałgenerałMarianKukiel,odwołującsiędo
słówswojegoMistrzaSzymonaAskenazego,Hta«historiapraw-
dziwa»[ł]jestdramatem”,idodał,żeHdrogadohistorycz-
negopoznaniaprowadziprzezwniknięciewświadomośćludzi
tamtychczasów,odczytanieichmyśli,jejwskrzeszenie”3.Każde
zatembezpośrednieświadectwoosóbwjakimśstopniuprzyczy-
niającychsiędoowegodramatunapisania,którehistorykomuda
1
J.Gawroński,Mojewspomnienia1892–1919,posłowieT.Gąsowski,Kraków2016,s.7.
2
H.Wereszycki,Niewygasłaprzeszłość.Refleksjeipolemiki,Warszawa1987,s.297.
3
M.Kukiel,DziejePolskiporozbiorowej1795–1921,część1,Paryż1983,s.8.
—9—
