Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cotojestfilozofia?
rzeczydobrzeobywasiębezpojęciafilozofii;nowoczesneformytejmen-
talności–pozytywizmwrozmaitychodmianach–alborezygnujązwszel-
kiegoUetosufilozofii”,albobardzogoredukują.
Naznaczonepatosem,nawiązującedoromantyzmu,aprzeztodalej,do
samejGrecji,pojmowaniefilozofiijakospełniającejsięczystejmądrości,
kwintesencjiracjonalności,utrzymujesiędziśnatomiastprzedewszystkim
natereniefilozofiinieanalitycznej,np.wfenomenologiiihermeneutyce.
Filozofiajestturozumianajakofundamentalnaformaracjonalnościiobszar
refleksjinadistotąracjonalnościjakotakiej.Nictujednakniejestproste.
Jednośćwysiłkówrozumu,dopełnianiesięrezultatówtychwysiłkówdo
spójnejitrwałejcałościwcaleniezachodzi.Cowięcej,dobrzewiadomo,
dlaczego.Jednośćtakanieodpowiadastrukturzeanimożliwościomludz-
kiegopodmiotupoznającego,któryokazałsiębyćczymśinnym,niżsądził
np.Kartezjusz,jedenztwórcówideiabsolutnegougruntowaniaiuwiary-
godnienianaukipoprzezrefleksjęnadnaturąpodmiotuijegoczynności.
Spójnośćetosufilozofii,osiągniętadziękiideiUruchużywegomyślenia”,
ideiUjednościhistorycznychwysiłkówpoznania,pomimosprzeczności
iróżnic”itp.,prowadziwkońcudohistorycystycznegoidialektycznego
ujęciaistotyfilozofii,mającegowyraźnecechykryzysuischyłkowości.
Świadectwemtejrefleksji,wktórejklasycznyetosfilozofiibronisiępo
razostatni–dziękiosadzeniugowświadomościhistorycznejihermeneu-
tycznej–jestnp.pracaWilhelmaDiltheya,wielkiegofilozofaniemieckiego
przełomuXIXiXXw.,Oistociefilozofii.Wjegoczasachjednaknie
występowałojeszczezjawiskoprzesytuiznudzeniatymrodzajemmądro-
ści,którypoleganauświadamianiusobieprzezmyślicielakonsekwencji
własnegousytuowania(iwynikającychstądograniczeń)wpewnejkultu-
rze,epoceirolispołecznej.Takabiernainiecodwuznacznamądrość–
jednocześniehołubiącageniuszludzkiprzejawiającysięwkulturzeoraz
topiącakażdedziełoduchawotmętachdziejów,gdziewszystkoprzemija–
stałasięjednakprzedmiotemkrytykijużwtedy.DokonałjejFriedrich
Nietzsche,wielkidemaskatorwszelkichpozorówszlachetnościimądrości,
jakiewnaszejcywilizacjimamiłyludzkieumysły.JakożesłowoUfilozofia”
wdawniejszychczasachczęstosłużyłozaśrodekjakiegośintelektualnego
imoralnegoszantażu(boktóżśmiałbypodważaćautorytettego,couznano
zafilozofię!)iwogólewytarłosięczyzdewaluowałopoprzezretoryczne
nadużycia(podobniejakUprawda”iUmoralność”),Nietzscheposługiwałsię
nimzpewnąnieufnością.Nieponiechałjednakideifilozofiiinieodrzucił
wcałościjejetosu.Jeślinieuczyniłwięctegonajbardziejradykalnykrytyk
24
kultury,jeśliionczasemmieniłsięfilozofem,tedymożemybyćspokojni
