Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sercaikieszenie.StanisławWojciechowskiiideakooperacjiXXVII
warstwludowych44.Zdajesię,żewłaśniezasprawąAbramowskiego
Wojciechowskizacząłteżpostrzegaćspółdzielczośćjakoswegorodzaju
pozytywneprzezwyciężenie,czyteżmożeraczejprzekroczenie,ograni-
czeń,zjakimimierzyłsięówczesnysocjalizm.
Spółdzielczość—takajakjąopisywałwswoichpracachWojcie-
chowski—współdzieliłazsocjalizmemprzywiązaniedofundamental-
nychwartości,wśródktórychmożnawymienićpochwałękolektyw-
negodziałania,solidarnośćipragnieniesprawiedliwościspołecznej45.
Dlategoteżobateruchywspólniestawałyprzeciwkowszelkimdok-
trynomindywidualistycznymorazliberalnym,wcentrumswojego
zainteresowaniamającymjednostkę,widzącymwjejegoistycznymdą-
żeniudozaspokojeniawłasnychpotrzebźródłoładuipozytywnych
przemian.
Wątkiznanezpiśmiennictwasocjalistycznegorezonowałyrów-
nieżwyraźniewtychpartiachKooperacjiwrozwojuhistorycznym,
wktórychWojciechowskidokonywałanalizyprzemian,jakieuru-
chomiłaekspansjakapitalizmu,anastępnierozważałhistorycznąrolę
ruchukooperatyw.Schemat,któryszkicował,omawiającnarodziny
nowoczesnegoruchuspółdzielczego,miałswoiściedialektycznycha-
rakter.Oto,dowodziłWojciechowski,wrazzrozwojemstosunków
kapitalistycznychdoszłodorozbiciasilnychwięziwspólnotowych,
charakterystycznychdlaepokifeudalnej.Dławiłyonewwieluwy-
padkachjednostkowąwolność,zdrugiejjednakstronyzapewniały
pewienpoziombezpieczeństwamaterialnegoizkoniecznościwdrażały
dowspółpracyidosolidarnościzinnymiprzedstawicielamiwłasne-
gostanu,wspólnotyczychoćbycechu.Indywidualistycznykapitalizm,
triumfującywEuropiewXIXwieku,byłswoistąantytezątegoporząd-
ku—wyplątałjednostkęzdziedziczonychzależności,kuszączarazem
obietnicąwolnościinagrodyzaindywidualnywysiłek46.Wojciechow-
skizpasjąkrytykowałdoktrynęliberalizmugospodarczego,która,
44WkolejnychlatachWojciechowski,omawiającźródłanowoczesnejkooperacji,
corazsilniejzacząłrównieżakcentowaćwpływchrześcijaństwa(por.StanisławWojcie-
chowski,Ruchspółdzielczy,SpółdzielczyInstytutNaukowy,Warszawa1930,s.52-66).
45Por.AlbertS.Lindemann,AHistory…,s.XI-XII.
46StanisławWojciechowski,Ruchspółdzielczy…,s.4-6.
