Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
rozumieniusocjalnychniedoborów,jakozałamaniepoziomużyciaobywateli,
którzymogądoświadczaćnarastającegokryzysunawetprzyformalnierosnących
wskaźnikachwzrostugospodarczego.Podrugie,wdużoszerszymiistotniejszym
znaczeniu,jakokryzysokreślonegoładuspołecznego,kryzyswsposobieorga-
nizowaniasięspołeczeństwa.KrzysztofWieleckiodwołującsiędokoncepcji
Hstawaniasięspołeczeństwa”opisanejprzezPiotraSztompkę,wktórejświat
społecznypostrzeganyjestjakobytwprocesiestawaniasię,czyliciągłej,niezde-
terminowanejzmiany,takzdefiniowałtozjawisko:
HKryzysspołeczny(ł)byłbyzatemsytuacją,wktórejwarunkiżyciaspo-
łecznegojednostekispołecznościpowodująpowstanieprzesłanekdla
szczególnejzmianyspołecznej.Szczególnej,gdyżocharakterzeprzełomu.
Przełompolegałbyzapewnenasilnymzdynamizowaniulubradykalnej
zmianiekierunkuprocesuspołecznego,czylimówiącnajprościej,seriilub
systemuzmianspołecznych.
Kryzysoznaczałbywystąpieniewpewnymczasietakichwarunkówżycia
społecznego,żedalszetrwaniespołeczeństwaijednostek,aprzynaj-
mniejspełnianiepewnychistotnychfunkcji,wymagałobydokonania
istotnejzmianyprzystosowawczej.Byłbystanemnaruszeniatradycyj-
negoporządkuspołecznego,zmuszającymdodziałańodtwarzającychten
porządeklub–wsytuacji,gdyniedasięgoprzywrócić–dowytworzenia
nowego”5.
Dodajmy,żekryzysspołecznywiążesiętakżezpojawieniemsięruchów
społecznych,zwyklewpostacimasowychruchówkontestacyjnych.Wramach
teoriimarksistowskiej,nietracącejnaatrakcyjności6,kryzysspołecznywiążesię
ostateczniezpodważeniempanowaniaklasyrządzącej,wynikającegozdzia-
łańemancypacyjnychklasylubklaspodporządkowanych.Sukces,czyliprze-
zwyciężenietegopanowania,musioznaczaćrewolucyjnątransformacjęwsto-
sunkachspołecznych.Wspołeczeństwiekapitalistycznymwiązaćsiętoma
znabywaniempodmiotowościprzezbuntującąsięklasępracowniczą–czyli
osóbzatrudnianychwsystemiepracynajemnej–którejprawidłowowyrażany
interes,polegającynaprzezwyciężeniuwłasnego,obiektywnieistniejącego,
wyzyskuekonomicznego,ogniskujetakżesprzeciwwobecróżnychpostaci
5
K.Wielecki,s.322.
6
Patrz:C.Barker,L.Cox,J.Krinsky,A.G.Nilsen(red.),MarxismandSocialMovements,Leiden,
Boston2013.Wszczególności:C.Barker,L.Cox,J.Krinsky,A.G.Nilsen,MarxismandSocial
Movements.AnIntroduction”,s.1–37;C.Barker,HClassStruggleandSocialMovements”,
s.41–61;A.G.Nilsen,L.Cox,HWhatWouldaMarxistTheoryofSocialMovementsLook
Like?”,s.63–81;J.Krinsky,HMarxismandthePoliticsofPossibility:BeyondAcademicBound-
aries”,s.103–121.
