Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIEtapyrozwojuintelektualno-moralnego...
zuwagąrodziców
5
.Dziecibowiemwtymwiekubywają—jakzauważyłJ.Pastuszka
—Πokrutne,bezlitości,obojętnenacudzecierpienia,dokuczająinnym,mszcząsięinie
znająumiaruwgniewie.Działawtedywszechwładny,nietemperowanyrefleksjąinstynkt
samozachowawczy,czynnesąpierwszesilneuczuciaagresywne,którychnieumieją
dzieciukryć,aniopanować.Dopierowychowanieprzynosizmianęnalepsze.Można
powiedzieć,żespojrzeniedzieckanaświatjestegocentryczne,podmiotowe”
6
.Jakwyka-
zywalizkoleiinniuczeniokresumiędzywojennego,zajmującysięrozwojemmoralnym
dzieci—m.in.JadwigaZawirska,StefanBaley,EwaRybicka,MariaDerewiszówna—wy-
chowankowiejużwewczesnymokresieswojegożyciapotrafiąrozróżniaćdobroodzła,
orientująsięteżdosyćdobrze,żeniektóreichzachowanianiesąakceptowaneprzez
dorosłych,ainnezkoleimogąbyćprzeznichnagradzane
7
.Obserwacjeipoglądypeda-
gogówipsychologów,którychpowyżejprzywołano,niestraciłyswojejaktualności,aich
trafnośćpotwierdzająlicznebadaniawspółczesne
8
.Stądteżsłuszniepodkreślasię,że:
Doświadczeniapierwszychlatżyciadzieckamająniejednokrotniedecydujące
znaczeniadlaprzyszłegojegorozwoju,ustawiajągopozytywnielubnegatywnie
dootoczenia,dożyciaspołecznego,religijnegoimoralnego.Skutkiwszelkichniedo-
magańibłędówpedagogicznychtegookresu,ujawniająsiędopierowpóźniejszych
okresachiniestetyczęstoutrzymująsięprzezcałeżycie.Stądważnajestznajomość
psychologiirozwojowejiwychowawczejurodzicówiwychowawców9.
Oczywiście,uwielupedagogówpojawiałysięipojawiajątendencjedobagatelizo-
waniafakturozpoznawaniadobraizłaprzezdzieci,zwłaszczawwiekuprzedszkolnym.
Wynikatozapewnezróżnychpowodów;jednymznichjestzauważanaprzeznich,
niewątpliwiewybujała,skłonnośćmałychdziecidofantazjowania,przezcosprawiają
onewrażeniemałozorientowanychwdziedziniemoralnościiniezupełniezdolnych
dopodejmowaniamoralnychocen
10
.OtymzjawiskupiszedosyćobrazowoStefan
Szuman:ΠWwiekuprzedszkolnymświatzłudyiświatrealnyzlewająsięwcałość
nieokreśloną.Dzieckoprzenosipojęciazeświataswychfantastycznychurojeńdorze-
czywistościrealnejinaodwrót.[ł]Fantazjadzieciwwiekuprzedszkolnymprzebywa
wświecienieograniczonychmożliwości,wktórymsięłatwo(ibezoporu)samoprzezsię
5
J.Woroniecki,Katolickaetykawychowawcza,Lublin1986,t.II/2,s.118-119.
6
J.Pastuszka,Charakterczłowieka.Struktura—typologia,diagnostykapsychologiczna,Lublin1962,
s.180-181.
7
J.Wnęk,Dzieckowpolskiejliteraturzenaukowej1918-1939,Warszawa2012,s.186.
8
Zob.chociażby:M.Tatala,Rozwójuczućreligijnychdzieciprzedszkolnych,Lublin2000,s.45-60.
9
S.Kulpaczyński,Psychologiarozwojowo-wychowawczanietylkodlakatechetów,Lublin2009,s.81.
10
J.Pieterpisałnp.,że:ΠUmysłdzieckasześcio-siedmioletniegojestjeszczeprzeważnienaiwnywsen-
sieniedostatecznegorozumienia»mechanizmużycia«,wszczególnościmotywówpostępowania
wwalceobyt”(J.Pieter
,Wiedzaosobista.Wprowadzeniedopsychologiiwiedzy,Katowice1993,s.72).
13
