Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoriaidei.Uwagiwstępne
33
CojednakjestuPlatonanajważniejsze?Natopytanietakże
trudnoodpowiedzieć.Zależytonapewnoodtego,cokogointere-
suje,jakmówiłAlbinoswIIw.Jeślikogośinteresujązagadnienia
wychowawczewbardzoszerokimznaczeniugreckiejpaidei,to
będzieonwidziałwPlatoniejednegozewspółautorówtegoideału
iprogramuwychowawczego.TakrobiJaeger,dlaktóregoPlaton
jestgłówniewychowawcąiwłaściwienikimwięcej.Wkażdymra-
ziewszystkoinneuPlatonaschodzidlaniegonaplandalszy.Jeśli
wszelakomamysiętuzajmowaćproblematykąstrukturybytu,
wtymtakżebytumaterialnego,toniemożemyobejśćsiębeztego,
cosięnazywametafizykąPlatona,awmetafizycePlatonanie
możemysięobejśćbeztego,cosięnazywateoriąideilubteorią
form.Dlaczego?OtóżPlatonstosunkowoniewielemówiwprost
natematrzeczywistościmaterialnej.WłaściwiepozaTimajosem,
poświęconymtejsprawie,aleniesłychanietrudnymdozinterpre-
towania,orazpozapewnymipartiamiFileba,którytakżezawiera
ważnewypowiedzinatematstrukturyprzedmiotówmaterial-
nych–winnychdialogachniewielesięotymmówi.Czyjestto
wynikiemucieczkiodświata?KiedyśRudolfEuckentakwłaśnie
interpretowałPlatona,mówiąc,żewcałejjegofilozofiimożnawy-
różnićdwiefazy:ucieczkiodświataiuwielbieniaświata1.Ucieczki
odświata,którejszczytemmiałybyćUcztaiFajdros,orazuwiel-
bieniaświata,któremiałodojśćdonajpełniejszegowyrazuwTi-
majosie,wielkimhymnienacześćcałokształturzeczywistości.
Niewiem,czytakjestnaprawdę,zpewnościąjednakzaintereso-
waniarzeczywistościąmaterialnąsąuPlatonarozłożonebardzo
nierównoiexpliciteiexpressisverbisdochodządogłosuwpóźnej
faziejegodziałalności,gdytymczasemwewcześniejszychpismach
możnadokonaćpróbyrekonstrukcjijegopoglądównatesprawy
jedyniepoprzezteorięidei.Oznaczato,żetam,gdziePlatonwy-
powiadasięnatematidei,natematformczystych,dostrzegamy
pewnecechyswoistedlategotypurzeczywistości,konstytuowa-
nejwłaśnieprzezidee.Wówczasprzezkontrast,októrymmamy
prawomówić,bosamPlatontegochce,możemypodjąćpróbę
rekonstrukcjitakżetegoświata,któryodideijestwjakiśsposób
zależny,którywnichpartycypujeiwstosunkudoktóregosąone
transcendentne.Sprawatranscendencjiidei,wzajemnejtranscen-
dencjitychdwóchstopnirzeczywistości,niezostałazresztąprzez
Platonanigdyprzesądzonaitaknaprawdętoniewiadomo,czy
1R.Eucken,Wielcymyślicieleiichpoglądynażycie,przeł.AdamZieleń-
czyk,wyd.II,Poznań1925,s.41nn.
