Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
prawdziwego,wodróżnieniuodprzyjętejpozymędrcaczywieszcza,są,byćmoże,
nazbytwygórowane.Celemniniejszejantologiijestukazanieinnejjeszczesylwetki
wielkiegoszwajcarskiegouczonego-sylwetkihistorykasztuki.Czytelnikpolski,od
wieludziesięcioleciznającyBurckhardtajakoautoraKulturyOdrodzeniaweWłoszech,
aodlatkilkutakżejakoautoraCzasówKonstantynaWielkiego,możesobiewyrobić
onimjasnewyobrażeniejakoohistorykukultury.AleBurckhardtjakohistoryksztuki?
Tłumaczowizamieszczonychwtejksiążeczcetekstówiautorowitychsłówprezen-
tacjapostacibazylejskiegohistorykajakohistorykasztukinastręczazasadniczą
trudność-niechciałbybowiemanistreszczać,anitymbardziejpowtarzaćtego,co
jużrazzostało,wobszernysposób,powiedziane8.Ośmielającsięprosićłaskawego
Czytelnikaoto,byzechciałmożekiedyśsięgnąćidotejdrugiejksiążki,przyjdzie
przynajmniejwytłumaczyćsięzwyboruprezentowanychtekstów.Jakiprofiluczonej
osobowościBurckhardtazarysujesięwichświetle,niechrozstrzygnieCzytelnik.
Napoczątkutrzebawspomniećtrzyfakty,którepozwoląnamuzmysłowićsobie
pozycjęBurckhardtawdziejachhistoriisztuki.Szwajcarskiuczonykształciłsięwza-
kresiehistoriisztukipodkierunkiemFranzaKuglera,dokońcażyciazachowałpełną
pietyzmuiserdecznościpamięćoswymnauczycieluiprzyjacieluzarazem.Jakkol-
wiekposzedłpotemwłasną,bardzooryginalną,i,należypowiedziećodrazu,bardzo
nowoczesnądrogą,Kuglerowizawdzięczałnigdyniewygasłeprzekonanie,żesztukę
możnazrozumiećtylkowjejzwiązkuzdziejami.Wtenbanalnysposóbwyrażone
zostałostanowisko,żesztukanietylkomaswojąchronologięiwłasnąhistorię,lecz
zawszepozostajemonumentum-świadectwemchwilihistorycznej,elementemtra-
dycji,rozległychprocesówdziejowych,któreśledzićtrzebaodstronysłynnychBurc-
khardtowskichtrzechpotencjiświatahistorycznego:kultury,państwaireligii,które
wchodząwnajróżniejszepowiązania.I,conazawszepozostajetajemnicąorazpa-
radoksem,historycznośćsztuki,jejpowiązaniezinnymidziedzinamiducha,dziejów
techniki,dziejówmaterialnych,nietylkowcalenieprzekreśla,leczwręczuwiarygod-
niaigwarantujezawszeodmienne,niepowtarzalne,wistocienacechowanetym
samympragnieniemposzukiwanieadekwatnegodofunkcji,doskonałegowswym
piękniekształtuformalnego.Wówczassztukaprzekraczadziejowość,zaklętawniej
twórczaenergiazachwycaijednawszystkiepokolenia,jakczytamywwykładzie
„Opozycjisztukiwhistoriiświata”,będącymfragmentemWeltgeschichtlicheBetrach-
tungen.Tradycjapięknaartystycznego,opartegonaklasycznejrównowadzepo-
międzypamięciąosiągnięćdawnychpokoleń,doniosłościąiwzględnąnowością
8.Koncepcjisztuki,modelowipoznaniahistorycznegopoprzezsztukę,wreszciemodelowihistoriisztukijakodyscy-
plinyhumanistycznejuBurckhardtazostałapoświęconarozprawa:R.Kasperowicz,Zweite,idealeSchöpfung.Sztu-
kawmyśleniuhistorycznymJacobaBurckhardta,Lublin2004.
