Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.3.Epokanowożytna
regopana”90.Dlazapewnienianiezawisłości,jużodczasówśredniowiecza
sędzianiemógłdostąpićgodnościstarosty.Odok.1562r.wykluczono
możliwośćłączeniadwóchstarostwsądowych.Od1764r.zdecydowano,
iżkomisarzsądowyniemożebyćdeputatem,od1768r.zaśniedopusz-
czalnebyłorównoczesnepiastowanieprzezsędziegofunkcjigranicznych.
Wymaganorównieżbrakukrewnegolubpowinowategostronypostępo-
waniawskładziesąduorzekającego91.Warunektenzostałpoczątkowo
zaproponowanyprzezGabrielaTaszyckiego,wlatach1791–1793zaśdo-
konanojegowprowadzeniadoregułpowszechnieobowiązującegoprawa.
Powyższywymógwykluczałjakokandydatanasędziegotego,ktowda-
nymskładziesądumiałteścia,zięcia,szwagra,czyteżogólniej–każdą
osobęposiadającątosamoimię.Wartonadmienić,iżkryteriumtofunk-
cjonowałonaLitwiejużod1764r.isłuszniezostałopóźniejwprowadzone
równieżnaterenyRzeczypospolitejPolskiej92.
Obowiązekniesądzeniawłasnychsprawpowstałjużwśredniowieczu,
wepocenowożytnejzaśzostałrozszerzonyiugruntowany.Podpojęciem
niesądzeniawłasnychsprawwymienianowieleokolicznościfaktycznych,
analogicznychniekiedydoregulacjiustawodawczychaktualnegoprzepi-
suart.48§1k.p.c.Dopojęciawłasnejsprawyzaliczonobowiemczynności
dotyczącebezpośredniokonkretnegosędziego,jegożony,dzieci,pupilów
(od1768r.),rodziców,braciorazsłużby.J.Rafaczpodkreślił,iżzasada
niesądzeniawłasnychsprawjużwwiekachśrednichpozwalałanaodsu-
nięciesędziegoodorzekaniawsytuacji,gdyprzedmiotsprawydotyczył
gobezpośrednio.Wepocenowożytnejdookreśleniuuległzbiórsytuacji
wyłączającychsędziegoodsądzeniasprawdanejkategorii,zuwagina
związeksędziegozsamąsprawą.Ugruntowaniuuległwówczaszakaz
sądzeniasprawwłasnych,podktórymtopojęciemkryłysięwówczas
sprawysamegosędziego,aponadtojegożony93orazwłasnychdzieci.
W1768r.,zgodniezzasadąnemoiudexincausasua,wzbogaconotenże
katalogosprawypupilisędziego,wpóźniejszymokresiezaśosprawy
rodzicówibraci.Dostrzecmożna,iżzbiegiemlatpojęciewłasnejsprawy
poddawanocorazszerzejinterpretacji.Potwierdzatododatkowofakt,iż
90J.Rafacz,Dawnyprocespolski,Warszawa1925,s.58.
91Tamże,s.56in.
92Tamże.
93Wepocenowożytnejbowiemjednymzobowiązkównałożonychnasędziówbyłflobowiązek
płcimęskiej”,azatemjedyniemężczyznamógłpiastowaćurządsędziowski.Zob.J.Rafacz,Dawny
proces...,s.52i53.
43
