Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.3.Epokanowożytna
Doważnychobowiązkówsędziegonależałozachowaniebezstronności
iwystrzeganiesięprzekupstwa.Zaichnaruszeniegroziłakarautratygod-
nościiprawadosprawowaniafunkcjiurzędowych.Coistotne,samprze-
kupującybyłuprawnionydozłożeniaskarginaprzekupnegosędziego,
wrazzroszczeniemzwrotukosztówpostępowaniaorazżądaniemnało-
żenianasędziegokarygrzywny.Gwarancjęprzestrzeganiaomawianych
obowiązkówstanowiłozłożenieprzezsędziegowłaściwejprzysięgioraz
funkcjonowaniewpraktycepewnychzakazów.Wceluuniknięciaprze-
kupstwawczasiesprawowaniaurzędusędzianiemógłnabywać,sprze-
dawaćanizastawiaćmieniazarównowewłasnym,jakipodcudzymimie-
niem,podrygoremnieważnościtakichtransakcji.Udowodnienieprze-
kupstwa,niespełnianiaobowiązkówsędziowskichczyutratywarunków
wymaganychdlapiastowaniafunkcjisędziowskich(np.infamii),powo-
dowałyzgaśnięcieurzędusędziego97.
Wartowreszcieskoncentrowaćuwagęnainstytucjinaganysędziego,
będącejskutkiemniesprawiedliwegowyroku.Jakwynikazdefinicjitego
pojęcia,naganaskierowanabyłabezpośrednioprzeciwrozstrzygnięciu,
leczwsposóbpośrednidotykałatakżeosobysędziego.Nagana(inaczejo
motioiudicis,increpatio,vituperatio)znanabyłajużwśredniowieczu.Wów-
czasodrzucaławpływwolisędziegonadokonanienaganionegozacho-
wania,adostrzegałajedyniejegoskutek.Początkowostanowiłazarzut
przeciwkoczcisędziegoipozbawiałagopozycjiobywatelskiej.Od1465r.
naganaposiadaławymiarmajątkowyiwyrażałasięwstosownejdolegli-
wościpieniężnej.Po1538r.zaczętonatomiastzrównywaćjązapelacją.
Wokresieśredniowieczanaganabyłamożliwatylkowściśleokreślonych
sytuacjach.Kluczowezagadnieniestanowidopuszczalnośćnagany.Na-
ganabyładopuszczalnajedyniebezpośredniopoogłoszeniuwyroku.Po-
krzywdzonyskładałjąsędziemuzapośrednictwemwoźnegosądowego.
Kolejnymwarunkiemnaganybyłozłożeniekoczu,dlazabezpieczeniasę-
dziegowraziejegozwycięstwa.Wprzypadkuwygraniaprzezsędziego
procesuonaganęlubutrzymaniawyrokuprzezwyższąinstancję,kocz
stawałsięwłasnościąsędziego.Koczskładanopoczątkowowskórach
zwierzęcych,późniejwpieniądzu,wwysokościzależnejodgodnościipo-
zycjinaganionegosędziego.
Dawnyprocesdopuszczałnaganęwkażdejsprawiedowolnąilośćra-
zy,wobecsędziów,względemktórychpokrzywdzonyuważałtozako-
97Tamże,s.64in.
45
