Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Źródłaimetodologia
29
układtychrubrykzmieniałsię.Wlatach1870-1920możnazaobserwować
dążnośćwładzamerykańskichdojaknajdokładniejszegookreśleniapocho-
dzeniamieszkańcategokraju.Wcenzusachzlat1860i1870układrubryk
byłtakisamiobejmowałmiejsceurodzeniaosobyankietowanej.Wprzypadku
obywateliUSAwpisywanotamnazwęstanu,natomiastosobyurodzonepoza
StanamiZjednoczonymiwskazywałyswójkrajpochodzenia.Odspisuw1880
rokudanetezostałyuszczegółowioneokrajpochodzeniakażdegozrodziców
ankietowanejosoby.Praktycznieprzezcaływiekdziewiętnastyniezależnieod
zaboru,zktóregodanyPolakpochodził,wrubrycenmiejsceurodzenia”(place
ofbirth)wpisywanabyłaPolska.Zmieniłosiętodopierow1900roku.Punkt
142instrukcjidlakomisarzyspisowychustalał,conastępuje:nWprzypadku
osobymówiącejpopolsku,jakożePolskanieistniejeobecniejakopaństwo,
należyzapytać,czymiejsceurodzeniatejosobyznajdujesięnaobszarzenazy-
wanymterazniemiecką,austriackąlubrosyjskąPolską”53.
W1910rokustosowanybyłzapisokreślającywjednejrubrycezarówno
kraj,jakijęzyk,stądzapisnp.Russ.Polish,Ger.PolishiAustr.Polishitd.Na
kartachtegospisuniepojawiałysięjużwpisyPolandczyRussianPoland.
Wcenzusiez1920rokuznalazłosięzapytanieojęzykojczystymatki,ojca
isamegoankietowanegoorazokrajurodzeniakażdejztychosób.Instrukcja
dlaankieterówwyraźnieprecyzowała,jakpostępowaćwprzypadkuosóburo-
dzonychwkrajach,którerozpadłysię,lubktórychgraniceznaczniezmieni-
łysiępoIwojnieświatowej,azatemAustro-Węgier,Rosji,NiemieciTurcji.
Wtakimprzypadkuankietermiałzazadaniepodaćprowincję,gdzieankieto-
wanyprzyszedłnaświat,naprzykładRussianPoland,Galicia54.Wprzypadku
polskichimigrantówzobszarutrzechzaborówanalizaarkuszytegocenzu-
supozwalajednakdostrzecpewnądowolnośćwzapisiekrajupochodzenia.
Wwieluprzypadkachinformacjeokrajuurodzeniaczłonkówpolskichrodzin,
zamieszkałychwAmeryceniekiedyprzyjednejulicylubwjednejkamienicy,
mówiłynp.oaustriackiejPolsce(AustrianPoland)iwprostoPolsce.Jedynie
pierwszaformabyłazgodnazinstrukcją.ZapisoPolsceniedotyczyłbynaj-
mniejosób,którewyemigrowałydoUSApo1918roku,aletych,któretam
osiadły(naprzełomieXIXiXXwieku).Wydajesię,żegłównympowodem
tychniekonsekwencjibyłaniekompetencjaankieterów,choćniemożnawyklu-
czyćtraktowaniaspisujakoforumdlapatriotycznychdeklaracji.
Dopierowprzypadkucenzusuz1930rokuwidaćzahamowanietendencji
doprecyzowaniainformacjioetnicznościmieszkańcówAmeryki.Ankietowani
pytanibyliokrajpochodzeniaoburodzicówiswój,oraz-wprzypadkuosób
urodzonychzagranicą-językojczysty,jakimmówiływdomu.Instrukcjadla
53
UnitedStates.CensusOffice,Instructionstoenumerators,Washington1900,s.30.
54
E.P.Hutchinson,SocialScienceResearchCouncil(U.S.).Immigrantsandtheir
children,1850-1950,NewYork:Wiley,1956,s.282.
