Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Glottodydaktykapolonistycznaarozwijaniekompetencjijęzykowej
żeDnajszacowniejszemiejscewśródgramatykówdobyśredniopolskiejnależy
przyznaćPiotrowiStatoriusowi-Stojeńskiemu”4.
Polonicaegrammaticesinstitutiojestdziełemnastawionympraktycznie.Takie
podejściebędziecharakteryzowałorównieżkolejnegramatykijęzykapolskiego
przeznaczonedlacudzoziemców.
SkładniauStojeńskiegojestniejakododatkiem,ponieważpojawiasię
posłowieFinis,kończącym-jakbyśmydzisiajpowiedzieli-obszernąmor-
fologię.Autorpoświęcauwagękolejnoskładnizgodyorazskładnirządu.
Wopracowaniuwidocznesąwyraźnewpływygramatykłacińskich,będących
wzorcemdlaźniejszychgramatykjęzykównarodowych.Statorius-Stojeński
omawiaskładnięzaimkaiczasownika;wymieniadopełniaczcząstkowy,regułę
negacji,rządprzyimków.Piszeoskładniliczebnikaizastosowaniachtrybu
bezokolicznego,wymieniającprzytymkonstrukcjęAccusativicumInnitivo
(powidddjągobyćwKrdkowie)5.
KolejneprzeanalizowaneprzeznasopracowaniewyszłospodpióraJere-
miaszaRotera(ok.1585-1639),ŚlązakaurodzonegowGłogówku.Byłon
nauczycielemjęzykapolskiegowGimnazjumśw.MariiMagdalenyweWroc-
ławiu,atakżeewangelickimkaznodzieją.W1616rokuwydałweWrocławiu
SchlüsselzurPolnischenundTeutschenSprache(Kluczdopolskiegoyniemieckiego
języka)
6
.Pracabyładośćpopularna,miałabowiemażosiemwydańwe
Wrocławiu,GdańskuiPoznaniu.Ostatnie,wrocławskie,pochodziz1706
roku.Tutajkorzystamyzwydaniaz1638roku.Kluczdopolskiegoiniemie-
ckiegojęzykatopierwszypodręcznikdonaukijęzykapolskiegojakoobcego
wydanywstolicyŚląska.Towłaśnie,atakżewielośćwydań,zadecydowało
onaszymwyborzegramatykiRoteradoanalizyskładni,mimożeniejestto
dziełowpełnioryginalne7.
4Z.Klemensiewicz,Historiajęzykapolskiego,Warszawa1974,s.412.
5KonstrukcjęACIKrystynaPisarkowatraktujejakowtórnąnagrunciejęzykapolskiego
idośćrzadką.Konstrukcjatazawieraredundantnyczasownikbyć.ACIpojawiałosiępocza-
sownikachpostrzegania,myślenia,mówienia,twierdzeniaorazoznaczającychwolę,chęć,czyn-
ność,prośbę,zob.K.Pisarkowa,Historiaskładnijęzykapolskiego,Wrocław-Warszawa-Kraków-
Gdańsk-Łódź1984,s.152-153.
6J.Roter,SchlüsselzurPolnischenundTeutschenSprache/Dasist:RechtegruendlicheAnleitung/
wienichtalleineeinTeutscherdiePolnische/Sondernauch/wieeinPoledieTeutscheSprache/leichter
undeherlesen/verstehen/redenundschreibenlernenkoenne.KluczdoPolskiegoyNiemieckiegoJęzyka/
Tojest:Gruntownanauka/JakosięnietylkoNiemiecPolskiego:AlejakosięyPolakNiemieckiegojęzyka/
łatwieyyrychleyczytać/zrozumieć/mówićypisaćnauczyćmoże.AllenjungenKnaben/soinPolen
ziehen:Wieauchdenen/sohineinnichtkommenkoennen/alleundjedeSachenimHandelundWandel
Polnischzuverstehenundaußzusprechen/zunothwendigemundnützlichemBrauchververtiget/Durch
JeremiamRoterum,Glog.Colleg.derSchulbeyS.M.M.inBreslaw,ZuBreslawDrucktsund
Vertiges,GeorgBaumann,1638.
7PotwierdzajątobadaniaStanisławaBełdowskiego,któryporównałwybranefragmenty
gramatykiVolckmaraiRoteraorazŚląskiKorbut(BibliograapiśmiennictwapolskiegonaŚląsku
XVIIiXVIIIw.DŚląskiKorbut”,red.J.Zaremba,Wrocław1980),wedługktóregojesttoDprze-