Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
CzęśćI.Jednostkowość
jednaknieodwołujesiędowypracowanejprzezsiebiekoncepcjipiękna;
raczejupatrujeonźródłatejpowszechnościwewspólnotowym,skodyfiko-
wanymjęzykuafektów.Niedokońcajestjasne,czyKantmatutajnamyśli
filozoficznąnaukęoafektach,zakładającąkomunikowalnyipowszechny
charakteremocji,czyteżmożenawiązujedopopularnejwXVIIIwieku
teoriiafektówmuzycznych23.WKrytycewładzysądzeniaczytamy:
[K]ażdywyrazmowy,[używany]wpewnymzwiązku,posiadatonodpowia-
dającyjegosensowi;tonten,wmniejszymlubwiększymstopniu,oznacza
afektmówiącegoiwzajemniegousłuchaczawywołuje,przyczymafektten
wzbudzawnimnaodwróttakżetęideę,jakawmowietakimtonemsięwy-
raża;aponieważmodulacjajestniejakopowszechną,zrozumiałądlakażde-
gomowąuczuć,muzykauprawiająsamadlasiebiewcałejjejdobitności,
amianowiciejakomowęafektówinatejdrodzeprzekazujewszystkimpo-
łączoneztymwnaturalnysposóbpodługprawakojarzeniaideeestetyczne
(Kant1790/1986,s.264-265).
Powyższeodwołaniedokategoriiideiestetycznejnieuchronniejed-
nakpodważaczytelny,semiotycznycharakterjęzykamuzycznychafek-
tów,wperspektywiektóregoKantusiłujeobjaśnićdomniemanąpowszech-
nąnzrozumiałość”muzyki.Ideeestetycznebowiemnniesąpojęciamiczy
określonymimyślami”,niemogązatemulectakiemuskodyfikowaniu,zja-
kimmieliśmydoczynieniawbarokowejteoriikatalogowanychafektów.
NiecodalejKantpisze:n[samatylko]formaukładutychczuć(harmonia
imelodia),służyzamiastformymowydotego,by[ś]wyrazićideęes-
tetyczną”.Tymczasemideaestetyczna,wyrażanaprzyudzialewspółbrz-
mieńinastępstwdźwiękowych,odnosisiędonpewnejintegralnejcałości
jakiegośniedającegosięwysłowićbogactwamyśli,stosowniedotematu,
którymjestdominującywutworzeafekt”(Kant1790/1986,s.265).Ów
niesprowadzalnydopojęcianadmiarmyśli,charakterystycznydlaideieste-
tycznej,opisanyzostajerównieżjakowytworzoneprzezwyobraźnięprzed-
stawienie,nktóredajedużodomyślenia,przyczymjednakżadnaokreślona
23
Teoriaafektów,zaniechanawokresieklasycyzmu,wbarokustanowiłapopularnąmuzycznąretorykę
nowegojęzykaharmoniczno-melodycznego.Byłaonaprzejawemmyśleniaracjonalistycznegowmu-
zyce,zgodniezktórymokreślonafiguradźwiękowajakowzorzecformalnymiałaodpowiadaćdanemu
efektowipsychologicznemu.Teuschematyzowanewzorce–odpowiadająceposzczególnymafektom
–zostałyutrwaloneiskatalogowanejakofiguryretoryczne,stającsięnczytelnymi”dlasłuchaczazna-
czeniamiafektywnymi.Dobarokowejteoriiafektówodniesiemysięniecoszerzejwinnymmiejscu,
zob.rozdziały3.1,3.2,3.3.1i3.4.2.
