Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.KreowaniewzorcówjednostekpodstawowychSI–stanobecny
danąwielkośćpochodnąprzyużyciupodstawowychwielkościfizycznychiich
symbolipodstawiasięnamiejscesymbolitychwielkościoznaczeniajednostekdo
nichprzypisanych.
Takisposóbtworzeniajednostekpochodnychumacniaznaczeniejednostek
podstawowychitłumaczydążenieczołowychinstytutówmetrologicznychwkaż-
dymkrajudonieszczędzeniaśrodkównaodtwarzaniejednostekpodstawowych
nanajwyższympoziomietechniki.
Wzorcemjednostkimiaryjest(zgodniezpolskąwersjąsłownikaterminów
metrologiiVIM-2010[85])wzorzecmiary3przeznaczonydowykreowania,zre-
alizowania,zachowanialubodtwarzaniajednostkimiary.
Ogólnykierunekrozwojumetrologiiiewolucjęmetodrealizacjiwzorcówjed-
nostekpodstawowychprzewidziałJamesClerkMaxwell,wypowiadającw1870r.
naodczycieBrytyjskiegoTowarzystwaNaukowegowCambridgesłowa[92]:
HStwierdzamjednakmimowszystko,żechoć,wobecnejrzeczywistościwymiarynaszejziemi
iczasjejrotacjistanowiąodniesieniedodokonywaniabardzotrwałychporównań,toniespełniają
onefizycznychwymagań.Ziemiamożeskurczyćsięprzezochłodzenie,lubmożebyćpowiększona
owarstwęmeteorytówspadającychnanią,czyteżmożepowolisłabnąćtempoewolucji,amimo
toziemiapozostanienadaltaksamoplanetąjakpoprzednio.Anatomiastcząsteczki,np.wodoru,
jeślichoćtylkozmieniłybyswojąmasęlubokresdrgań,towkażdymraziejużdłużejniebyłyby
cząsteczkamiwodoru.
Jeśliwięcchcemyuzyskaćwzorcedługości,czasuimasy,którebyłybyabsolutniestałe,mu-
simyszukaćniewymiarów,ruchulubmasynaszejplanety,aledługościfali,okresudrgańalbo
bezwzględnejmasytychniezniszczalnychiniezmiennychorazdoskonalepodobnychdosiebieczą-
steczek”.
IchociażdalejJ.C.Maxwellprzewidywał,żeHwłaściwościatomubędąwcoraz
większymstopniuwykorzystywaneprzyrealizacjinaturalnychwzorcówjednostek
miar”[81]–w1870r.naukaitechnologieniebyłyjeszczegotowedoprzyjęcia
takichdefinicji.
Wzorcekwantowe,którewykorzystujądobrzeznaneprawafizykiiwartości
podstawowychstałychfizycznych,mająnastępującecechy:
–sąuniwersalne,
–ichrealizacjaniezależyodrodzajuatomówczysubstancji,
–sąniezmiennewczasieiprzestrzeni,
–sąHpozahierarchiąwzorców”,ponieważichmiaręokreślająprawafizyki,
aniemiaranadanaodwzorcausytuowanegowyżejwhierarchiiwzorców,
–sąniezniszczalne,wsensiemożliwościichodtwarzaniawniezmienionej
postaci.
3Wzorzecmiarylubmiaramaterialna[53]–ciałofizyczneprzeznaczonedoodtwarzanialub
dostarczaniajednejlubwieluznanychwartościdanejwielkości,zokreślonąniedokładnością,
wsposóbniezmiennypodczasjegostosowania.
31
