Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WincentySkrzetuski„Osejmach”wRzeczypospolitejszlacheckiej
29
Sporomiejscapijarpoświęciłomówieniupodmiotówbiorącychudziałwobra-
dachsejmu.Nawstępietejczęścirozważańprzypominał,sejmskładasię
zkróla,senatorówzministramiiposłówziemskich.Odwoływałsiętakżedo
swychwcześniejszychrozważańnatematroliiudziałukrólawprocedurach
zwoływaniaiobradowaniasejmuorazprzypominał,żeobradysejmumogąbyć
prowadzonetylkowobecnościmonarchy.Wartododać,winnymmiejscu
Prawapolitycznego...,omawiająckompetencjekróla,Skrzetuskipodkreślał,
żadneobradypublicznebezkrólewskiejzgodyniepowinnymiećmiejscaiwska-
zywałrównież,żewarunkiemlegalnościobradsejmujestosobistywnichudział
monarchy16.Podkreślałjednocześnie,zdarzałysięprzypadkiobradsejmupod
nieobecnośćkróla,alezawszedziałosiętakzazgodąmonarchy.Pijarpodawał,
czasamibyłotaknaprośbęsamychparlamentarzystów,którzynpostrzegając,
jakieubliżenieprawom,chcielimiećwiększąwnaradzaniusięwolnośćiżeby
wprzypadkupotrzebyostrzeżeniawczymkróla,niktosobiścienienawiścinie
popadł”17.
Omawiająckompetencjemonarchy,Skrzetuskiwskazywałnainicjatywęusta-
wodawcząjakowyłączneuprawnieniekrólawpostaciprawazwoływaniasejmi-
kówprzedsejmowych,choćskwapliwieakcentowałprzytymdawnyzwyczaj
konsultowaniaprzezkrólatematykiobradsejmupoczątkowozradąsenatu,apo
16Pijarpowoływałsięnaprzypadekz1652r.,kiedytopozerwaniusejmudochoregokróla
przybyłaszlachta,którejmonarcha,zapośrednictwemkanclerza,oznajmiłmaterięobradsejmo-
wych,anastępnie,poodbyciuobradsejmuwobecnościkrólawPałacuUjazdowskim,sejm
podjąłproponowaneuchwały.Zob.W.Czapliński:Dwasejmywroku1652.Studium
zdziejówrozkładuRzeczypospolitejwXVIIwieku.Wrocław1955,s.153.Skrzetuskiprzytej
okazji,zapewnezaG.Lengnichem,przypominałteżsejmz1668r.,kiedytokrólJanKazimierz,
zazgodąsenatorów,zuwaginaprzeciągającąsięwnocysesjęudałsięnaspoczynekwbrewwoli
posłów;cociostatniuznalizazerwanieobradparlamentu.G.Lengnich:Prawopospolite
KrólestwaPolskiego.Kraków1836,s.164.ZresztąuczonygdańszczaninwPrawiepospolitym...
podawałwięcejtegotypuprzykładów.Ibidem,s.511.Pijarprzywoływałteżsejmz1733r.,
któryrozszedłsięzaraznawiadomośćośmiercikrólaAugustaIIWettina.W.Skrzetuski:
Prawopolityczne...,T.1,s.1041105.WinnymmiejscuSkrzetuskiwspominał,zarządów
WładysławaWarneńczyka,AleksandraiZygmuntaStaregozdarzałysięprzypadkiobradowania
sejmówpodnieobecnośćkróla,któryjednakzawszepotwierdzałważnośćprzyjętychuchwał;
nadmieniał,żeostatniznanymutakiprzypadekmiałmiejscew1542r.Ibidem,s.106.Por.np.
K.Grzybowski:TeoriareprezentacjiwPolsceepokiOdrodzenia.Warszawa1959,s.91
inast.OnieudanejpróbieCzartoryskichrozpoczęciasejmupodnieobecnośćkrólaAugustaIII
w1756r.piszenp.W.Konopczyński:Polskawdobiewojnysiedmioletniej.T.1.Warszawa
1911,s.170.
17Skrzetuskiwskazywał,natakiewolneobradyzezwalaliZygmuntAugust,ZygmuntIII
WazaorazjegosynowieWładysławIViJanKazimierz.NatomiastopierającsięnaListach
JędrzejaZałuskiego,biskupawarmińskiegoikanclerzawielkiegokoronnego,twierdził,żemimo
próśbstanów,nawolneodobecnościkrólaobradyniechciałnigdypozwolićJanIIISobieski.
W.Skrzetuski:Prawopolityczne...,T.1,s.1051106.Opiniępotwierdzają:H.Olszew-
ski:Sejm...,s.136;R.Łaszewski:Sejm...,s.32133.