Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Nierównieskrupulatniejszeiszczegółówsięgającesąprawalitewskie…”
21
czańskiegeneralnieniepodlegająceżadnejinnejeksploatacjipozałowami.Te
tzw.ostojebyłystanowiskamizwierzyny,azarazemłowiskami33.
Dążeniedozneutralizowanianiebezpieczeństw,októrychmowadostrze-
gamywprzepisachart.3zrozdz.IX(nOborti,ozeraisienożati,chtomajet
wczijejpuszczi,jakosjamajutwtomsprawowati”).Regulowałonsposób
korzystaniazbarci,jezior34lubłąkpołożonychwczyichśpuszczach(npusz-
czinaszojgospodarskojaboteżwknjazskojipanskoj,iwziemjanskoj”)35.
Przepis,chroniącinteresywłaścicielipuszcz36,zezwalałjechaćkujeziorom
zsieciami,alezabraniałprowadzeniazesobąwdrodzedowspomnianych
miejscpsów37,atakżeposiadaniabroninadającejsiędopolowania(naso-
bakijemuniebratianirogatiny,aniżadnojestrelby,czimbymiełzwie-
ruszkoduwcziniti”).Temusamemuwgruncierzeczysłużyłwyartykuło-
wanytamżezakazposzerzaniaareałuleśnychłąk.Możnajebyłoconajwy-
żejchronićprzedzarastaniemiwtymceluprzeprowadzaćniezbędnąwycin-
kę,aletylkowobrębiedawnychgranic38.WedługStatutubartnicypracujący
przybarciachmoglibyćwyposażenijedyniewsiekieryipieszni39,natomiast
33J.Śliwiński:Grodzieńszczyzna…,s.79in.,85in.
34WStatuciejestosobnyartykuł,którytraktujem.in.opołowiewczyimśjeziorze,sta-
wie,sadzawcebezprawawchodu.Takibezprawnypołówkwalifikowanojakogwałt,zaktóry
sprawcanmajetpłatitikgwałtiszkodupredsjaoprawiti”.Por.art.7zrozdz.IX,któryzatytu-
łowanonChtobykomuozieroabosażowku,abostawzwołocził”.
35Oeksploatacjipuszczańskichjezioriłąkpor.O.Hedemann:Dawnepuszcze…,s.151
in.;Idem:DziejePuszczy…,s.289in.;J.Śliwiński:Grodzieńszczyzna…,s.80.Hedemann
stwierdzał,żezwłaszczanatleużytkowaniajeziorpowstawałoszczególniedużokonfliktów,
czasembardzogwałtownych.
36Zatakinależyuznaćrównieżart.5ztegosamegorozdziałuzatytułowanynChtoby
wpuszcziswojejzastałczijegoczołowiekaipojmał”,któryumożliwiałwłaścicielowipuszczy
dochodzeniepretensjioszkodyspowodowanewniejprzezintruza.Zkoleiprzednadużyciami
zestronywłaścicielipuszczwstosunkudoużytkownikówjezioriłąkpołożonychwichobrębie
chroniłart.4zrozdz.IX,któryzaopatrzonownagłóweknChtoczużijeozierauswojejpuszczi
połowitisienożatipokosit,sztomajetpłatiti”.Natematsposobówiśrodkówsłużącychstrze-
żeniuorazochroniepuszczhospodarskichpraktykowanychjużzaKazimierzaJagiellończyka
por.H.Łowmiański:Wchodymiast…,s.58in.,s.93in.Szczególnymprzedmiotemtroski
byłymiejscałowów.
37OsformułowanychprzeztrzyStatutylitewskieoraznUstawęnawołoki”(októrejnieco
dalej)zakazachwprowadzaniadopuszczpsówprzezosobykorzystającezwchodówwzmian-
kowałaB.M.Gryguć:UwagiorolipsawżyciumieszkańcówpuszcznaPodlasiuwXVIwie-
ku(ipotrzebieopracowaniategoproblemu).W:Szkicezdziejówspołeczno-gospodarczych…,
s.89194.
38JesttozapewnewyrazemskonstatowanejprzezŁowmiańskiegotypowejdlaXVIwieku
tendencjiskarbumonarszegodopomnażaniadochodówiwszelkichpożytkówprzyjednocze-
snymzachowaniuintegralnościdóbrhospodarskich,atom.in.przezścisłeokreślenieterenów
ulegającychużytkowaniuizamykaniudostępuwgłąbpuszczy.H.Łowmiański:Wchody
miast…,s.32.
39Narzędziedoobróbkidrewna.
