Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
SławomirGodek
krał”)49.Wprzytoczonychprzepisachzwracauwagęwysokośćkar.Otosokoły
iłabędziedoznająochronynarównizżubrami(12rubligroszy),comożesię
wydaćnapierwszyrzutokaszokujące.Wliteraturzezwracanojednakżeuwa-
gęnato,żewszesnastowiecznejRzeczypospolitej,zwłaszczadrapieżneptaki
przyuczonedopolowańbyłyniezwyklecenione50.
Obszernyart.9poświęconoochronieżeremibobrowych(art.9nObobro-
wyjegony”).Statutstarałsięzabezpieczyćinteresyosóbkorzystającychzbo-
browychgonównacudzymgruncie51wtensposób,żezabraniałjegowła-
ścicielowiwykonywaniapracpolowych(orki,koszeniałąk,cięciakrzewów)
wodległościmniejszejniżrzutkijemodsiedzibbobra.Ta1nazwijmyją
1strefaochronnabyłaruchoma,bowiemStatutprzewidywał,żejeślibobry
przeniosąsię(zapewnewgranicachtegosamegogruntu)wnowemiejsce,tam
równieżpodlegająochroniewtensamsposób52.Wprzypadkugdybywłaściciel
gruntuniezachowałwspomnianychśrodkówostrożnościiprzezzbytbliską
orkęlubpokosalboteżkarczunekdoprowadziłdowypłoszeniabobrówzeswo-
ichsiedzibnmajetpłatitidwanadcatrublewgroszej”,coitakniezdejmowało
zniegoobowiązkudalszegorespektowanianietykalnościwspomnianejstrefy.
Kolejnepostanowieniadotycząsytuacjigdybyktośngwałtombobrypo-
biłabozłodziejskimobyczajemwykrał”.Statutgroziłtupodwójnąsankcją.
Sprawcamusiałnkgwałtpłatiti”,aoprócztegoodkażdegobobrauiścićkopę
albodwiekopygroszywzależnościodumaszczeniazwierzęcia1nzakarogo
kopagroszej,azaczornogodwiekopegroszej”53.
49Okarachzazniszczenielubuszkodzeniepotrzaskównaptakiiinnezwierzętazob.
art.11nOprinadyptaszi”orazart.12nChtobyprinadyzłodziejskimobyczajempokaził”.
50Wysokiecenyosiągałyzarównoptakiimportowane(częstoażzeSkandynawii),jak
irodzime.Umianodocenićtakżedobrychtreserów.PodobnoStefanBatorypłacił30zł.pol-
skichzadobrzeułożonąsamicęsokoła,a20zł.zasamca.Zawrotnecenyosiągałyszczególnie
drapieżneibojowebiałozorynorweskieiislandzkie.Dlaporównaniakońpowozowykosztował
wówczas15zł.,aza30zł.możnabyłonabyć120korcówżyta.Por.I.Bobiatyński:Nauka
łowiectwa.T.2.Wilno1825,s.230in.;B.Dyakowski:Odawnychłowach…,s.70in.;
M.Mazaraki:Łowiectwo…,s.43in.;A.Samsonowicz:Łowiectwo…,s.144in.
51P.Dąbkowski:Uprawnienia…,s.235;Idem:Prawoprywatne…,s.215in.Bardzo
częstowchodypolegałynaprawiedoodławianiabobrów,którecenionodlawartościowegofu-
tra.Por.H.Łowmiański:Wchodymiast…,s.56,62,72in.,74.Sąrównieżźródłazpierwszej
połowyXVIwiekuipóźniejsze(choćbywspomnianarewizjaWołłowicza)świadcząceotrosce
monarszejopogłowiebobrówirezerwowaniugonówbobrowychnawłasnyużytek.Oodławia-
niubobrówwpuszczachhospodaraprzezjegopoddanychtraktowałatakżenUstawanawoło-
ki”.Por.A.Samsonowicz:Łowiectwo…,s.378;J.Śliwiński:Grodzieńszczyzna…,s.110.
52TegoszczegółuniemajużwIIStatucie.
53Mowatuzapewneobobrzebrunatnym(castorfulvus)ibobrzeczarnym(castorniger),
którerozpowszechnionebyłynaziemiachdawnejRzeczypospolitej.Zbadańosteologicznych
wynika,żenaziemiachlitewsko-ruskichbobrówbyłodużo.G.RzączyńskiwdzieleHistoria
naturaliscuriosaRegniPoloniae,MagniDucatusLithuaniae(Sandomirae1721)pisał,iżnaj-
liczniejszeinajbardziejokazałebobryoczarnym,miękkimigęstymwłosieżyłynaLitwie
nadrzekamiBobryk,Łania,Wietka,Niemen,atakżenaPolesiu,nadPiną,Jesiołdą,Kojrą
