Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZmyśląoNiepodległej
2grudnia1895r.Byłotopierwsze,starannieprzygotowane,publicznewystą-
pieniePróchnickiego,zjednoznacznymprzesłaniempolitycznym.Nawiązując
doideiwieszcza,podkreśliłzwielkimprzekonaniem:
ukochaliśmynadewszystkoPolskę,nietę,którabyła,aletęktórabędzie.Polskę
niepodległąizjednoczoną,bezwzględunaswehistorycznegranice,sięgającą
takdaleko,jakdalekosięgaludpolskiibrzmimowapolska.Bezwzględuna
kordonypojmowaliśmyipojmujemyzawszenasznaródjakojednążyjącącałość,
którąożywiaćpowinnajednamyśliktórejinteresompowinnasłużyćjedna
ogólnopolskapolityka.Uczucianarodowewsercachnieznosząwspółzawodnic-
twazżadnymiideałamiiniedopuszczajążadnychustępstw,wimięchwilowej
korzyściczynionych,każdyzaśszczeryiprawdziwyichobjaw,bezwzględuna
ichskutki,jestdlanasuprawnionymiświętym.Zdumąmożemypodnieść,
żeniezdradziliśmynigdytegoideałuinawetcispośródnas,którzynachwilę
uwierzylikosmopolitycznymteoriom,cofnęlisięzawszeprzedichostatecznymi
konsekwencjamiiumielijepogodzićzuczuciem,wyssanymwmlekumatek.
Znalazłosięrównieżodwołaniedoideipracywśródludu:nNienarzucając
nigdyludowinaszychpomysłówinaszejwoli,tylkonaprawdziwymjego
zaufaniuoprzećpragniemypracęnadoświatą,dobrobytemiobywatelską
samowiedząnaszychbraci,ipracętę,podhasłembezwzględnejrówności
prowadzoną,uważaćbędziemyzaświętąpowinność”11.
WzgodnejopiniiwystąpienieprezesaCzytelnibyłowydarzeniembezprece-
densu12.Świadczyłoocywilnejodwadzemówcy.Wkomentarzachpodkreślano
zaprezentowanąwizjęnarodujakonżyjącejcałości”13.Wypowiedzianehasło
niepodległejizjednoczonejPolskipojawisięwprogramachpolskichugrupo-
wańpolitycznychdopierowlatachWielkiejWojny!Natomiastideapracywśród
luduznajdziepraktycznąrealizacjęwpracachTowarzystwaSzkołyLudowej.
Cenionojegogłębokąwiedzę,taktiumiar,aletakżeumiejętnościorga-
nizatorskie.WCzytelnigoszczonoteżznakomitepostaci,wśródnichMarię
11KuczciAdamaMickiewicza,nDziennikPolski”nr336,4XII1895.Całośćprze-
mowyzob.Aneks.
12WrelacjiurzędowejnGazetyLwowskiej”(nr279,4XII1895)całkowiciepominięto
patriotycznesłowaPróchnickiego,informującczytelnikówodeklaracjinpracynaukowej
dladobraspołeczeństwa”.
13Zob.S.Kozicki,HistoriaLigiNarodowej(okres1887–1907),Londyn1964,s.177.
18
