Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1
DOWODZENIEJAKOCZYNNOŚĆ
WIEDZOTWÓRCZAIWYTWÓRTEJCZYNNOŚCI
1.1.WPROWADZENIE
Oddawnawiadomo:premiadamihifactum,dabotibiius.Wyobraźmysobie,ab-
surdalnąskądinądsytuację,żeorganprocesowymiałbyprzystąpićdorozstrzygnięcia
sprawy,októrejniczegobyniewiedział;cywilizowanerozwiązaniesprawy,bezwie-
dzyoniej,byłobyniemożliwe.Przytoczonaparemiawskazujetakże,ojakąwiedzę
mianowiciechodzi–rzeczwtym,abyposiąśćwiedzęofaktach.Aleczymjestwiedza?
Pytanieniejestprosteitrzebazdecydowaćsięnawybórokreślonejkoncepcji.
Zaczniemyodpojęciapoznania.Jesttoproces,zachodzącypomiędzypodmiotem
poznaniaiprzedmiotempoznania.Mówiącopodmiocie,nzakładasię,żejestwypo-
sażonywpewnenarzędziapoznawcze:rozum,zmysły,intuicję,język,amożeicoś
jeszcze,którekształtująkompetencjępoznawczą(epistemiczną)”1.Gdymówimy,
żeS(podmiotpoznania)poznałO(przedmiotpoznania),rozumiemyprzezto,że
SzdobyłjakąświedzęoprzedmiocieO.Odróżnićzatemnależyczynnośćpoznaw-
czą(aktyróżnegorodzaju)odwytworutejczynność.Wytworemtymjestwiedza,
któraskładasięzezdań(oznajmujących).nPełnyopisstosunkupoznawczegowy-
magauwzględnieniapodmiotupoznania,aktupoznawczego,przedmiotutegoaktu
iwytworu,będącegojegotreścią,przyczymwiedza,czylipoznaniejakowytwór,
jestzawszejakimśzbioremzdań”2.Naprzykład:ProkuratorXProkuraturyRejo-
nowejwY(podmiotpoznania)przeprowadziłoględziny(aktpoznawczy)miejsca
zdarzeniaA(przedmiotaktu)isporządziłprotokółztejczynności(czyliprzedstawił
wytwór,wyposażonywtreśćistanowiącywiedzę).
CelowejestterazpostawieniepytaniaointerpretacjęwyrażeniaSwie,żep(gdziepjest
zdaniemprostym).TymczasowoprzyjmiemyzaJ.Woleńskim,żeSwie,żepwtedy
itylkowtedy,gdySjestprzekonany,żep,gdySdomniemyważepjestprawdzi-
weigdyposiadauzasadnieniedlapwpostaci(relatywnie)dlaniegomożliwego
doosiągnięciastanuwiedzy.Analizywiedzymożnajednakdokonywaćnietylko
waspekcieprawdziwości,aletakżetrafności(słuszności);stwierdzeniażepjest
1
J.Woleński,Epistemologia.Poznanie,prawda,wiedza,realizm,WydawnictwoNaukowePWN,War-
szawa2005,s.40.
2
Tamże,s.42.
