Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żeΠTo,cozaskakujehistorykazajmującegosięczasamiPRL-u,towłaśnietrwa-
łośćtradycji,rozumiananiewzachodnioeuropejskimznaczeniunieustannegojej
podważaniaispieraniasięzjejspuścizną,alewłaśniewznaczeniustabilności,ze
specyficznymrysemzachowawczym”
2
.Oczywiściewybraneaspektytradycjifo-
tografiipolskiej,szczególniewczasachdominacjirealizmusocjalistycznego,były
niejednokrotniegwałtownieatakowane,innewręczprzeciwnie-adaptowaneprzez
ideologównowegosystemu.Jednakprzywiązaniedoniejogółufotografówujaw-
niałosięwogromnejilościdziałańpotwierdzających,iżstanowiłaonaniezbywalny
Πbudulectożsamości”fotografikówokresupierwszejdekadypoIIwojnieświatowej.
Zuwaginafakt,żeniniejszapracaprzedstawiaobrazdotychczaspraktycznie
nierozpoznanegonagrunciehistoriifotografiisocrealizmu,wyjaśnijmypokrót-
cekilkazałożeń,którewpłynęłynasposóbjegorozumienia.Książkajestprzede
wszystkimpróbąuwolnieniasięodpopularnychidominujących,szczególnie
wpublicystyceikulturzemasowej,uproszczeńzawężającychproblematykęsoc-
realizmudotypowejdlategookresuikonografii.Dystansującsięodtegorodzaju
refleksji,chciałbymodwołaćsiędosposobumyśleniazaproponowanegoprzez
PiotraZwierzchowskiegowksiążcePękniętymonolit,dotyczącejhistoriipolskiego
kinawdobiekulturystalinowskiej,którywbrewutartymścieżkominterpretacyj-
nymdostrzeganiejednorodnąidynamicznąstrukturęsocrealizmu,poszukując
wnimnapięćiróżnorodnychpostaw.Piszeon:ΠGdybypozostawaćdzisiajwyłącz-
niewkręguodczytańideologicznych,stanowiłobytomimowszystkoprzyznanie
racjiówczesnemusposobowipatrzenianatekstykultury,przyjęcieówczesnych
kryteriówocenydzieła”3.Podążająctymtropem,pragnęzaproponowaćanalizę,
któramaskłaniaćdoodczytaniasocrealizmuwłaśniejakoΠzaburzonej”epoki,peł-
nejwewnętrznychsprzeczności.Jesttopropozycjaujrzeniategookresujakopola
napięć,warunkowanegotradycjąihistoriąpolskiejfotografii,wktórympowsta-
wałydziełazarównoodpowiadająceoficjalnejtematyce,jakitej,którawymykała
sięówcześniepostulowanejpartyjnościsztuki.Tenniejednolityobrazsocreali-
zmuwfotografiibyłwarunkowanyprzedewszystkimspecyficznymkształtemjej
strukturorganizacyjno-administracyjnychwmomencie,gdygowprowadzano.
Przetrwaływnichbowiempozostałościprzedwojennegosposobufunkcjonowa-
nia,wyrażającesięchoćbywczęściowejautonomiiposzczególnychśrodowisk,
itopomimotrwającejodkilkulatpolitykiinterwencyjnejMinisterstwaKultury
iSztuki.Intensywnaprzebudowastrukturorganizacjifotograficznych,mająca
nacelucałkowiteichpodporządkowanieministerstwu,rozpoczęłasięzarazpo
ogłoszeniurozpoczęcianowejepokiwpolskiejkulturze,byłajednakprocesem
rozciągniętymwczasie.Dlategowfotografiisocrealizm,dlaktóregowoficjalnym
2
A.Markowska,Definiowaniesztuki-objaśnianieświata.OpojmowaniusztukiwPRL-u,Kato-
wice2003,s.11.
3
P
.Zwierzchowski,Pękniętymonolit.Kontekstypolskiegokinasocrealistycznego,Bydgoszcz
2005,s.7.
11
