Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RozdziałI
Zachowaniazdrowotne(wtymrównieżżywieniowe)wartookreślaćjako„zacho-
waniazwiązanezezdrowiem”
,costanowioszerszymtreściowozakresiedefiniowania
tegozjawiskaorazbadańznimzwiązanych[Heszen,Sęk2007,s.93].Takieokre-
śleniejestszczególnieuzasadnione,jeżelizachowańzdrowotnychnietraktujemy
jakoindywidualnychzachowań,alejako„psychosocjologicznąkategorięczynności
podejmowanychirealizowanychprzezludzi,które:
•
bezpośrednioidoraźniealbopośrednioiwdalszejperspektywiesprzyjają
lubszkodząutrzymaniunormatywnychstandardówzdrowiafizycznegoi/
lubpsychicznego;
•
formułująsięwrezultaciedoświadczeńsocjalizacyjnychjednostki,zwłaszcza
przezinterakcjezbezpośrednimotoczeniemspołecznym(człowiekuczysię
ichwprocesierozwojuspołecznego);
•
mającharakternatylepowszechny,czymasowy,iżstanowiąproblemspo-
łeczny,aniedotyczątylkojednostki”[Frączek,Stępień1997,s.70-71].
Zewzględunasposóbdefiniowaniazachowańzdrowotnychwyróżniasiędefinicje
skutkoweorazcelowościowe.Wobrębiedefinicjiskutkowychopisywanesą2klasy
zachowań:prozdrowotne(promującezdrowie)orazantyzdrowotne(ryzykowne,
zagrażającezdrowiu).Wdefinicjachtychpodkreślasięfunkcjonalnycharakter
zależnościmiędzyzdrowiemazachowaniem(zdrowiejestfunkcjązachowania)oraz
międzyzachowaniamiaprocesamisocjalizacyjnymi(wzoryzachowańsąfunkcją
tradycjiiprocesówsocjalizacyjnych).Wdefinicjachcelowościowychzachowania
zdrowotneopisujączynnościcelowoukierunkowanenazdrowie.Wynikająone
zprzekonańjednostkioprozdrowotnymznaczeniupodejmowaniatychzachowań
(np.spożywanieprzetworówmlecznychtypujogurty,kefirywzmacniaukładodpor-
nościowy).Przekonaniatemogąbyćzwiązanezdoświadczeniem,wiedzą,cechami
osobowościalbowynikajązaktualnegostanuzdrowia.
Wpsychologiizdrowiaważnyjestpodziałzachowańzdrowotnychna:nawykowe,
stabilnewzoryzachowańprozdrowotnychiantyzdrowotnychorazceloweczynności
zdrowotne[Heszen,Sęk2007,s.99].
Nawykizdrowotnesąwynikiemprocesówsocjalizacyjnychiwpływówkulturo-
wych-możnajekształtowaćwprocesiesocjalizacjipierwotnejodwczesnegodzie-
ciństwa.Wtejgrupiezachowańzdrowotnychznajdująsięnawykiżywieniowe,które
powstająwwynikuoddziaływanianarodowychiregionalnychtradycjikulinarnych
orazzwyczajówdomurodzinnegoprzekazywanychzpokolenianapokolenie.Ztego
powoduzaleceniadotyczącestosowaniatzw.zdrowej,zbilansowanejdietysączęsto
kwestionowaneiprzyjmowanezoporem.
Dużeznaczeniedlakształtowanianawykówżywieniowychmazmiennośćwyni-
kówbadańzwiązanychnp.zpro-iantyzdrowotnymznaczeniempiciamleka,stoso-
waniemdietywegetariańskiej,wątpliwościaminatematmasłaimargaryny.Sprzeczna
inierozstrzygającawiedzautrudniakształtowanieprawidłowychnawykówżywie-
niowych,nieodbierającprzyjemnościzjedzenia.Sugerowanaprzezdietetyków
koniecznośćpodporządkowaniasięrygoromżywieniowymingerujewemocjonalną
