Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dlategożeludziomzamkniętym,zależnymodinnych,poniżonym
iupokorzonympozwalałozachowaćpoczuciewłasnejwartości,ocalić
godnośćitożsamość.Najawie–jakprzypuszczam–odsuwano
tragicznewspomnieniaprzeszłości,gdyżzwiązaneznimiuczuciabyły
destrukcyjneidemobilizujące,utrudniałyzachowaniedyscyplinyihartu
duchaniezbędnegodoprzetrwania.Teodsuwanezadniauczucia,
spychanedopodświadomości,dochodziłydogłosuwsnach.Byćmoże
dlategotakbardzoobecnisąwnichzmarli.
Wyjątkowysposóbnaprzetrwaniesamotnegoukrywaniasię
nastrychuznalazł11-letniAaronElster.Przynoszonomucodziennie
niewielkąporcjęjedzeniaiwynoszonowiadroznieczystościami.Leżał
dwalatanawiązcesłomy,niewolnomubyłowychodzić,musiał
zachowaćbezwzględnąciszę.Byłstaległodnyiśniłymusiękoszmary.
Wewspomnieniachnapisał:„Dnidłużąsięmichybamniejniżnoce.
Nocamitrudniejznieśćlodowatyziąb,ciemności,osamotnienie
iwszechobecnybrud.Ciągledręcząmniesennekoszmary,zktórych
budzęsięwostatniejchwili,kiedywłaśniemambyćzabity.Sąonetak
przerażające,żepotemdługoniemogęzasnąć,tylkoleżę,dygocąc
irozmyślającoróżnychsposobachumieraniawcierpieniach.Jestem
pewien,żejeślipoddamsięzmęczeniuiusnę,koszmarpowróciiznów
będęzmuszonyprzeżywaćswojeostatniechwileprzed
śmiercią”77.Samotność,głód,wyczerpanieicierpieniedoprowadziły
Aaronadostanuderealizacjiidepersonalizacji–otaczającygoświat
przestałbyćrzeczywisty,achłopiecuwolniłsięodswojegociała.
Odrealnienieświata,uczuciebyciapozawłasnymciałem,cozwyklejest
uznawanezaobjawzaburzeńpsychicznych,wtymwypadkuokazałosię
ratunkiem.DwalatawsamotnościnastrychuAaronElsterspędził
wzawieszeniumiędzysnemajawą,wtransiemajakówdziennych
ikoszmarnychsnównocnych.Jednocześniefantazjeoprzyszłościmiały
znaczeniekonsolacyjne.
Niezwykłymrodzajemsnuoprzyszłości,wyzwalającegoodstrachu
izarazemprzynoszącegoulgę,byłtenzlipca1942r.,któryprzyśniłsię
ZbigniewowiGrabowskiemu.Autorsnupiszewewspomnieniach:„rok
1942byłkolejnymstrasznymrokiemniemieckichzwycięstw,adla
Żydów–postępującejzagłady.NiemcypanowalinadcałąEuropą,