Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
CzęśćI.Przedstawicielnaukowegoświatapedagogikispołecznej...
zwłaszczawaspekciepostawydobrowolnegowzorowaniasięnamistrzutudzież
kształtowaniasiebiepodjegokierunkiem.Zdaniemniektórychznawcówtego
problemuwzorowyuczeń,któryjakoprozelitapodążazamistrzem,powinien
przedewszystkimcechowaćsięgłodemwiedzy,dążeniemdopoznaniaprawdy,
aponadto:cierpliwością,wytrwałością,systematycznością.Uczeńzatemprzede
wszystkimmusichciećbyćuczniem,cowpraktyceoznaczapsychospołeczną
orazmoralnądojrzałośćdowystępowaniawtejwłaśnieroli.Musionmieć
takżeświadomośćtego,jakimczłowiekiemjestmistrz,czegosięodniegona-
uczy,jakiewartościsobieprzyswoi,jakąwiedzęnabędzie.Musiumiećsłuchać,
twórczonaśladować,alerównieżinspirowaćswojegomistrza,abyćmożetakże
wzbogacaćjegoosobowość(oczymponiżej).Niekażdyzatemczłowiekna-
dajesięnaucznia,niekażdytakżeczłowiekpowinienchciećzostaćuczniem,
zarównozpunktuwidzeniakoniecznychpredyspozycjiosobowościowych,jak
iwkontekściepreferowanegoprzezmistrzawzorudonaśladowania.Trudno
bowiemaprobowaćpragnieniebyciauczniemmistrzapreferującegonp.wartości
satanistyczne,hedonistyczne,utylitarne,materialistyczne,autorytarneczykon-
formistyczne(zob.np.Wojtynek,1998;por.Stróżewski,2007).
KatarzynaOlbrycht,próbujączkoleischarakteryzowaćzasadniczeprzymio-
tymistrza,rozpoczynaswojerozważaniawtymzakresieodcechydoskonało-
ści.Autorkam.in.stwierdziła,iżgdzieśdoXVIIIwiekuludzieposzukiwali
mistrzów–ponieważwłaśnieposzukiwalidoskonałości.Oczywiściejużod
czasówstarożytnościróżniepojmowanodoskonałość.Arystotelesnp.sądził,iż
doskonałejestto,cojesttakdobre,żewswoimrodzajuniemożebyćlepsze,
tudzieżto,coosiągnęłoswójcel.Wodniesieniudoistotyludzkiejdoskonałość
kojarzonabyłazgodziwądobrociąstanowionąprzezpełnięcnót,prowadzącą
doludzkiegoszczęścia.OdXVIIIwiekupojęcietonabrałododatkowegozna-
czeniawzwiązkuzdynamicznymrozwojemnauki(Olbrycht,2007,s.26–27).
Wpołowielat70.XXwiekupostaćmistrzapróbowałprzybliżyćm.in.Wła-
dysławTatarkiewicz,pisząc,iżdoskonałośćnależałobyrozumiećijakoideał,
jakiśkreswyobrażeńorazdążeń,jakąśkonstrukcjęidealną,acznieosiągalną;
ijakorealnezbliżeniedoidealnegokresu,np.przezdoświadczonegomędrca
harmonijniescalającegowsobiemnogośćróżnorodnychzalettraktowanychjako
dodatnibilansżycia(Tatarkiewicz,1976).
Odczasównowożytnychzerwanoztranscendentnympojmowaniemdosko-
nałościiwcorazwiększymstopniuzaczętojąkojarzyćzdoskonałąnaturąludzi
orazcałejziemskiejprzyrody.Wprzypadkuczłowiekamówionookonieczno-
ścidoskonaleniasiebie,odnoszącjązrazugłówniedodoskonałościmoralnej,
apóźniejdowszystkichsferżycialudzkiego.Interesującąkwestięstanowijed-
naktutajstwierdzenie,iżistotądoskonałościniejestbynajmniejjakiśjejefekt
ostateczny,botegoniedasięosiągnąćnigdy,leczwłaśniezłożonyprocesoraz
trudsystematycznegozbliżaniasiędoniej.
Zagrozoneczlowieczenstwo_tom6.indb22
11.04.202306:15:13
