Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Geografiadrugiejprzestrzeni-uwagiwstępne
naaspektetyczny(nieufnośćwobecpokusfaustycznych),ethoswładzy,wrogi
pokusomcezaropapizmu[ś],ethosartystywrażliwegonasprawyzbiorowe
[ś]29.
Dotegozbioruromantycznychwartościdołączajeszczeprzykładowoanty-
nomięmiędzyetosemnarodowymaindywidualistycznym,groteskę,ironię,
egzystencjalnąchorobę(Krasiński),zaznaczającżemożnabytakąlistękonty-
nuowaćbezkońca30.
AgataBielik-Robsonwromantyzmieupatrywałabyszansynaodrodzenie
ponowoczesnejliberalnejwyobraźni,dlaktórejtojednostkapozostajecen-
trumkażdejdziałalnościpolitycznej,asensownośćdziałaniaokreślasiępo-
przezkażdorazowąnegocjacjęracjirozumu,uczuciaiwyobraźni31.Wartość
szczególnądlawspółczesnościBielik-Robsonupatrujewromantyzmieangiel-
skim.MichałMasłowskizkoleiwpolskimromantyzmieodszukujeuniwer-
salnywzórnaotworzenieperspektywynadzieidlaczłowiekaponowoczes-
nego.Jestprzekonany,żewspółcześniemamydoczynieniazkrystalizacją
nowegoparadygmatukulturowego,wktórymdochodzidopołączeniawe
wzajemnychrelacjachetycznychideirozwojuosobowościzideąrozwoju
zbiorowości.Pisze:
Wnaszymświecie,wktórymnastąpiłozałamanieprzestrzennejwyobraźni
etycznej-niemajużniebanagórzeipiekłapodnogami-jedynielinearnyroz-
wójosobowościikulturywydajesięwartościąnadającasens32.
Odrzucenietradycyjnejhierarchicznej,pionowejtranscendencji,kryzyscen-
trumwykształcajązdaniemMasłowskiegonowytyptranscendencji,któryna-
zywatranscendencjąpoziomą,kształtującąsięwwynikumiędzyludzkichre-
lacji.Źródełtegoparadygmatuupatrujewłaśniewpolskimromantyzmie,
którystworzyłwzorzecpozapaństwowejkulturowejwspólnotyduchowej
iwykształciłpodstawowerytuałytranscendencjipoziomej,opartejnafun-
damentalnejzasadzie,żewyznacznikietyczne,takiejakwolność,heroizm,
odpowiedzialność,solidarnośćpojedynczychludziicałychnarodówmają
sankcjęreligijną,toznaczyabsolutniebezwarunkową33.IIIczęśćDziadów
uważazawzorcowyprzykładilustrującytakirodzajtranscendencjietycznej34.
Wniniejszejksiążcenietraktujęromantyzmujakopoczątkuzjawisk
szczególniedlawspółczesnościcharakterystycznych,leczjakowielkiego
współobecnego,aktywizującegonamysłnaduniwersalnymiiszczególnie
ważkimiproblemamiludzkiejegzystencji.WrozdzialeV-OkoiuchoSpra-
29J.Ławski,Symplifikat.Kartkazdziejówmickiewiczowskiegomesjanizmu,[w:]Roman-
tyzminowoczesność,red.M.Kuziak,Kraków1999,s.325;por.tamże,s.331.
30Por.tamże,s.331-332.
31Por.A.Bielik-Robson,Racjonalnośćromantyzmu,[w:]Romantyzminowoczesność,red.
M.Kuziak,Kraków1999,s.58,69.
32M.Masłowski,Etykaimetafizyka.Perspektywatranscendencjipoziomejwewspółczesnej
kulturzepolskiej,Warszawa2011,s.383.
33Por.tamże,s.11-12.
34Por.tamże,s.15-16.
