Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZYCZYNYPRZEMIANYNAUKIWKULT
dającychsiędziwnymrytuałomzamiastpracywpolu.Na
drugimziemiajestżyzna,rosnąnaniejużytecznerośliny,
awszędziekrzątająsiępracowiciludzie.Osobiściejestem
przekonany,żewnaukachspołecznychtkwiogromny,
niedocenionypotencjałumożliwiającyrozwójcywilizacji
iwzrostdobrostanuludzi.Jestempewien,żeobabrzegitej
krainymogłybywydawaćpodobnieobfiteplony.Jakjednak
tegodokonać?Niezrobimytego,jeśliwprzódniezrozu-
miemy,dlaczegotakwieledziałańnaukspołecznychmimo
wszystkoprzybieracharakterkultucargo.
TubylcyzamieszkującygóryNowejGwineiniemieliżad-
nychdoświadczeń,doktórychmoglibyporównaćspotka-
niezHptakiemniebios”.Hipoteza,jakąpostawili,mówiąca
otym,żesątoduchyprzodków,byławodniesieniudosys-
temuwiedzy,którymdysponowali,wpełniracjonalna.Ich
umysły,podobniejaknaszewanalogicznejsytuacji,poszu-
kiwaływyjaśnieniaprzedziwnychwydarzeń,którychstali
sięświadkami.Podobnie,wsposóbspójnyikonsekwentny,
konstruowalidalszeelementyukładanki,którazłożyłasię
nato,conazywamykultemcargo.
Nieinaczejpostępujemywnauce.Napodstawiedostęp-
nejnamwiedzyiwcześniejszychdoświadczeńformułujemy
prawdopodobnehipotezy.Niestety,czasempodwzględem
wartościmerytorycznejniewieleróżniąsięoneodtych,ja-
kieformułująnowogwinejscywyspiarze.Byjednakuzmy-
słowićsobie,żeproblemtenniedotyczywyłącznienauk
społecznychaninawetszczególniepsychologii,wartoprzy-
pomniećchoćbykilkazbardziejkompromitującychprzykła-
dówzobszaruinnychdziedzinnauki.Wtychprzypadkach
określeniecargojestmożenawetzbytłagodne,zwłaszczagdy
weźmiemypoduwagęczęstoprzerażającekonsekwencje
opisywanychkoncepcji.
Wgrudniu1949rokuEgasMonizodebrałzrąkSzwedz-
kiejAkademiiNaukNagrodęNoblawdziedziniemedycyny
zaHbadanianadleczniczymiefektamilobotomii”.Loboto-
mia,inaczejzwanaleukotomią,tozabiegneurochirurgiczny
polegającynaprzecięciuwłókiennerwowychłączącychpłaty
37
