Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RozdziałI:ConazywamyzakłademPascala?
ByćmożejeszczewyżejnależyocenićbadaniaPascalazzakresufizyki.
Zajmowałsięongłówniehydrodynamikąihydrostatyką.Przeprowa-
dziłeksperyment,zwanyobecnienbeczkąPascala”
,którypozwoliłmu
dowieśćważnegotwierdzeniadotyczącegociśnieniacieczywzamknię-
tymzbiorniku-nprawaPascala”
.Prowadziłtakżebadaniauzasadniające,
wbrewpoglądomstarożytnychiKartezjusza,istnieniepróżni.Napisane
przezPascalapracenwciążzachwycająswojąrygorystycznościąiuzna-
wanesązamodelowedladociekańempirycznych”2.Ponadtowynalazł
prasęhydraulicznąiudoskonaliłbarometr.Wuznaniuzasługfrancu-
skiegomyślicieladlarozwojufizykijednostceciśnieniawukładzieSI
nadanonazwęnpaskal”idlategowprognozachpogodywciążsłyszymy
onhektopaskalach”
.
OwszechstronnościPascalaświadczytakżejegopionierskaidea
komunikacjimiejskiej.Transportosóbzapomocąkonnegoomni-
busazostałstaranniezaplanowany,anastępniewdrożonyw1662roku
wParyżuiokazałsięfunkcjonalny3.JestwreszciePascalcenionyza
kunsztliteracki-zwłaszczaMyśliiProwincjałkiweszłydokanonulitera-
turyfrancuskiej.
WspaniałeosiągnięcianaukowestraciłyjednakwoczachPascalanie-
malcałąswąwartośćponnocyognia”w1654roku-głębokimdoświad-
czeniureligijnym,którecałkowicieodmieniłoostatnielatajegożycia.
Odtąd,ściślezwiązanyześrodowiskiemjansenistów,oddawałsięinten-
sywnympraktykomascetycznym.Wkrótcetragiczniepodupadłnazdro-
wiu:jużw1657rokuuważanoPascalazaśmiertelniechorego,awkolej-
nychlatachjegostanstalesiępogarszał4.Wtymwłaśnieczasiefrancuski
myślicielnapisałnajważniejszedzieła,wktórychpodjąłproblematykę
religijno-filozoficzną.Zazwyczajsąonewydawanewtrzechtomach.
Pierwszemunajbardziejspójnemutomowinadano,jeszczezażycia
Pascala,tytułProwincjałki(Lesprovinciales).Zawieraonosiemnaście
2D.C.Fouke:Pascal’sPhysics.In:TeCambridgeCompaniontoPascal.Ed.
N.Hammond.Cambridge:CambridgeUniversityPress,2003,s.75(toorazwszystkie
pomieszczonewprezentowanejpracytłumaczeniacytowańzwersjioryginalnychsą
mojegoautorstwa).
3UzyskanyztegoprzedsięwzięciadochódPascalprzeznaczałnajałmużny.Por.
J.Brun:Pascal…,s.19,23.
4Por.T.Płużański:Pascal.Warszawa:WiedzaPowszechna,2001,s.23.
