Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
WPROWADZENIE
DlaPolakówKazachstanprzezdziesiątkilatpełniłfunkcjęswoistegoDwięzie-
niabezkrat”5.JużwXVIIIwiekuiprzeznastępnestulecie,wczasachcarskiejRo-
sjibyłmiejscemzesłaniaPolaków,członkówtajnychstowarzyszeńiuczestników
powstańnarodowowyzwoleńczych.WXXwiekudeportacjePolakówdoKazach-
stanumiałycharakterbardziejmasowy.Pierwszadużafalapolskiejludnościna-
płynęławlatach30.,najliczniejnaprzełomie1937i1938roku.Wówczaswładze
sowieckiewysiedliłyzdawnychpolskichziemleżącychnaterenachprzygranicz-
nychzPolskąrzeszePolaków,deportującichdoopustoszałychobszarówazjatyc-
kichrepublik,wtymdoKazachstanu6.TenlosspotkałgłówniePolaków,którzy
porestytucjiIIRzeczypospolitejiwytyczeniujejwschodniejgranicywtraktacie
ryskimw1921rokuzawartymmiędzyPolskąaRosjąSowieckąznaleźlisiępoza
obszaremnowoutworzonegopolskiegopaństwa.Władzesowieckiewrazzna-
rzuceniemwłasnegoobywatelstwapolskiejludnościzamieszkującejtamtetereny
pozbawiłyprawadorepatriacjiwokresiemiędzywojennym.Jakoobywatele
ZwiązkuSowieckiegoniespełnialiteżpóźniejwymogówformalnoprawnych,by
mócwramachrepatriacjiwyjechaćdoPolskipozakończeniuIIwojnyświatowej.
DeportacjePolakówdoKazachstanumiałyrównieżmiejscewczasachIIwojny
światowej.Rozpoczęłysięjużw1939rokupoaneksjiwschodnichziemIIRze-
czypospolitejprzezZwiązekSowiecki.Wieluztych,którzywówczasprzeżyli
przymusoweosiedleniewKazachstanie,opuściłojegoterytoriumwrazzewa-
kuacjądoIranupolskiejarmiizorganizowanejpodwodzągen.WładysławaAn-
dersa.Polacy,ofiarywojennychdeportacji,którychliczbęszacujesięnaokoło
62tysiące,skorzystaliteżzprawadorepatriacjiwlatach1945-19487.Nadal
jednakpozostaliwKazachstaniePolacy,którzywrazzrodzinamibylitamde-
portowaniwokresiemiędzywojennymorazichpotomni.PowrótdoPolski-hi-
storycznejojczyznyprzodków-tejgrupystałsięmożliwydopieropozmianie
uwarunkowańgeopolitycznychpodkoniecXXwieku,wtymporozpadzieZwiąz-
kuSowieckiego.Wcześniejjegowładzeprzezlataskutecznieblokowałydziałania
związanezprzemieszczeniemsięnastałedoPolskitakzamieszkującychtam
jeszczePolaków,jakiludnościpolskiegopochodzenia.
RepatriacjaPolakówzKazachstanustałasięprzedmiotemlicznychbadań
ianaliz,którychpokłosiemzarównoobszernemonografie,jakiartykuły,lecz
zagadnieniadotyczącebezpośredniodziecipostrzeganychjakorepatriancirzadko
stanowiłyodrębnepolebadawcze8.Wtymkontekściefenomenmigracyjny,ja-
5A.Kijas,PolacywKazachstanie.Przeszłośćiteraźniejszość,Poznań1993,s.53.
6Ibidem,s.55-56.
7J.Czerniakiewicz,RepatriacjaludnościpolskiejzZSRR1944-1948,Warszawa1987,s.162.
8J.Gorbaniuk,O.Gorbaniuk,Uwarunkowaniazmiansamoidentyfkacjinarodowejuosóbpol-
skiegopochodzeniazbyłegoZSRRwtrakciestudiówwPolsce:badaniaporównawcze1997vs2005,
[w:]Dylematytożsamościzbiorowych.Przyczynekdorozważańnadtożsamościąukraińską,polską