Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Rozdział1.Państwa
wnimluki.CzynitozresztąiTilly,przedstawiając,jakpaństwazmieniałysięHze
spotęgowanychmaszyndoprowadzeniawojenworganizacjewielozadaniowe[mul-
tiple-purpose]”.WXIXw.masyludzkiezalewałymiastaifabryki,coHstworzyło
władcomzagrożeniaimożliwości,wobecjakichwcześniejniestawali:zagrożenie
zbiorowymidziałaniamiskupionejklasyrobotniczejimożliwościwymuszaniaoraz
nadzorowaniajaknigdywcześniej”(Tilly1992,53,63).
Procesyteuległypóźniejtakiemunasileniu,żeskłaniaćsięmożnadopostrze-
ganiaburzliwychdziesięcioleciXIXstuleciajakookresuwręczwzględnejstabilności
ispokoju.PaństwaZachodunadążały,chcącniechcąc,choćróżnieizróżnympowo-
dzeniem,zazmianami.Współcześniepojawiająsięcorazliczniejszewątpliwości.
Tilly,piszącnapoczątkulat90.,znaciskiemwskazywałnaróżnicemiędzynimi
apaństwami,jakiewyłoniłysięzimperiówkolonialnych.Doświadczeniaostatnich
dziesięciolecizmuszajądostawianiawielutrudnychpytańopodobieństwairóżnice
międzypaństwamiotakróżnejgenealogiiiścieżkachrozwojowych.
WartosięzastanowićsięnadopiniąTilly’ego:HWładcyniepodejmowalitych
trzechdoniosłychdziałańzzamiaremstworzenianarodowychpaństw–scentralizo-
wanych,zróżnicowanych,niezależnych,rozległychorganizacjipolitycznych,aniteż
zazwyczajnieprzewidywali,żepaństwanarodowewyłoniąsięzprowadzeniawojny,
wydobywaniazasobówiakumulacjikapitału”(Tilly2017,126).Powstawaniepaństw
narodowychwEuropieZachodniejmożnapostrzegaćjakowpewnejmierzeskutek
ubocznydążeńwładców,zpomocątrzechdziałańwymienionychnakońcucytowanej
opinii,doosiąganiacelówindywidualnychlubdynastycznych,konsolidacjiiekspansji
władzy.
ZmianyfunkcjinowożytnegopaństwapokazująwydatkimilitarneiHsocjalne”
WielkiejBrytaniipodczasPaxBritannicaipóźniej,do1950r.,orazStanówZjed-
noczonychod1940r.
Tabela1.2.WydatkimilitarneWielkiejBrytaniiwlatach1880-1950
%wydatków
1880
33
1890
38
1895
39
1905
41
1913
38
1923
14
1933
14
1938
22
1948
22
1950
25
Źródło:Hicks(1958,14).
%dochodu
2,5
2,4
2,6
3,3
3,7
2,7
2,8
5,3
7,5
6,9
