Zawód psycholog

Dorota Bednarek

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-21135-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

456

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Bednarek, Dorota. Zawód psycholog. Red. . : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, 456 s. ISBN 978-83-01-21135-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Bednarek, D.

T1 Zawód psycholog

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

YR 2020

SN 978-83-01-21135-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 218295, author = "Bednarek, Dorota", editor = "", title = "Zawód psycholog", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2020", address = "", isbn = "978-83-01-21135-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Bednarek, Dorota

ED -

TI - Zawód psycholog

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY -

PY - 2020

SN - 978-83-01-21135-6

ER -

Netografia (standard APA):

Bednarek, Dorota. Zawód psycholog [baza danych online] : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020 [dostęp: 26 08 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/zawod-psycholog-dorota-bednarek-218295.

wychowanie, psychologia wychowawcza

Niezależnie od charakteru i obszaru działalności wspólna dla psychologów jest szczególna natura więzi z podmiotem oddziaływań i wynikające z niej zobowiązania etyczne. Książka ta powstała z myślą o psychologach praktykach oraz adeptach psychologi...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-21135-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

456

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Podziękowania 16
Wstęp 18
1. Zawód psychologa w świetle prawa 22
1.1. Prawna definicja zawodu psychologa22
1.2. Psycholog jako zawód zaufania publicznego23
1.2.1. Prawne koncepcje zawodu zaufania publicznego i zawodu regulowanego23
1.2.2. Zawody zaufania publicznego w świadomości współczesnych Polaków29
1.3. Samorząd zawodowy i inne organizacje zawodowe30
1.3.1. Regulacje prawne i organizacje zawodowe psychologów w innych krajach30
1.3.2. Sytuacja prawna innych zawodów zaufania publicznego w Polsce33
1.3.3. Samorząd zawodowy psychologów w Polsce36
1.3.4. Zrzeszenia psychologów w Polsce36
1.3.5. Międzynarodowe zrzeszenia psychologów39
1.4. Prawo do wykonywania zawodu psychologa41
1.4.1. Prawo do wykonywania zawodu psychologa w zapisie ustawy41
1.4.2. Faktyczne prawo do wykonywania zawodu psychologa43
1.4.3. Konsekwencje niejasności prawnychw regulacji zawodu psychologa i losy ustawy52
Bibliografia57
Literatura zalecana57
Akty prawne58
2. Odpowiedzialność w zawodzie psychologa 62
2.1. Rodzaje odpowiedzialności psychologów w praktyce zawodowej62
2.1.1. Odpowiedzialność karna62
2.1.2. Odpowiedzialność cywilna64
2.1.3. Odpowiedzialność dyscyplinarna65
2.2. Prawa klienta/pacjenta w kontekście odpowiedzialności zawodowej psychologa71
Akty prawne73
3. Źródła zasad etycznych w zawodzie psychologa 76
3.1. Etyka filozoficzna a etyka stosowana76
3.2. Kodeksy etyki różnych zawodów80
3.3. Etyka zawodowa w zawodzie psychologa82
3.3.1. Kodeksy etyczne Polskiego Towarzystwa Psychologicznego83
3.3.2. Zasady etyki zawodu psychologa wg Kodeksu Etyki Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego85
3.3.3. Kodeksy etyczne innych stowarzyszeń psychologicznych86
3.4. Zasady etyczne a regulacje prawne87
3.4.1. Konflikt zasad etycznych i przepisów prawa88
3.5. Kontrowersje wokół kodeksów etyki89
3.4.2. Konflikt zasad etycznych i wymogów organizacji89
3.4.3. Absolutny zakaz łamania praw człowieka89
3.6. Jak rozstrzygać wątpliwości etyczne?91
Bibliografia95
Literatura zalecana95
4. Podstawowe zasady etyczne w pracy psychologa 98
4.1. Zasada A: Działanie dla dobra i nieszkodzenie100
4.2. Zasada B: Wierność i odpowiedzialność103
4.3. Zasada C: Uczciwość i prawość127
4.4. Zasada D: Sprawiedliwość129
4.5. Zasada E: Szacunek dla ludzkich praw i ludzkiej godności130
Bibliografia136
Literatura zalecana136
Akty prawne138
5. Tajemnica zawodowa140
5.1. Pojęcie tajemnicy zawodowej140
5.2. Tajemnica w zawodzie psychologa – podstawy prawne142
5.3. Jak długo obowiązuje tajemnica zawodowa?144
5.4. Ograniczenia tajemnicy zawodowej w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia144
5.5. Tajemnica zawodowa psychologa a sąd, prokuratura i policja147
5.5.1. Bezwzględny zakaz dowodowy147
5.5.2. Społeczny obowiązek denuncjacji149
5.5.3. Prawny obowiązek denuncjacji157
5.5.4. Psycholog jako świadek w procesie karnym163
5.5.5. Psycholog jako świadek w postępowaniu cywilnym165
5.5.6. Tajemnica w pracy biegłego sądowego166
5.6. Zagrożenie poufności w kontekście terapii grupowej lub terapii par167
5.7. Ograniczenia poufności w usługach na zlecenie strony trzeciej168
5.8. Ujawnienie informacji w celach dydaktycznych168
5.9. Ujawnienie informacji w celu uzyskania konsultacji169
5.10. Ujawnienie informacji poufnej na życzenie klienta170
5.11. Ujawnienie informacji poufnych w związku z obroną psychologa171
5.12. Zabezpieczenie poufności przy współpracy z innymi specjalistami172
Literatura zalecana172
Bibliografia173
Akty prawne174
6. Dokumentacja psychologiczna 178
6.1. Standardy APA w zakresie dokumentacji179
6.1.1. Cel tworzenia dokumentacji179
6.1.2. Co podlega udokumentowaniu180
6.1.3. Sposób organizacji dokumentacji182
6.1.4. Etyczne standardy tworzenia i zabezpieczania dokumentacji psychologicznej184
6.2. Regulacje prawne związane z przetwarzaniem danych osobowych (RODO)190
6.2.1. Dane osobowe w praktyce psychologicznej191
6.2.2. Podstawa prawna przetwarzania danych osobowych193
6.2.3. Prawa osoby, której dotyczą dane osobowe195
6.2.4. Zasady ochrony prywatności i danych osobowych199
6.3. Prawne regulacje dotyczące dokumentacji w niektórych obszarach praktyki201
6.3.1. Dokumentacja psychologiczna – ogólna201
6.3.2. Dokumentacja medyczna i dokumentacja psychologiczna w kontekście świadczeń leczniczych202
6.4. Prywatność a dokumentacja zewnętrzna („jawna”)207
6.5. Okres przechowywania dokumentacji psychologicznej209
6.6. Etyczne i prawne zasady udostępniania dokumentacji innym podmiotom212
6.6.1. Opracowania statystyczne na podstawie dokumentacji psychologicznej213
6.6.2. Dostęp do dokumentacji innych specjalistów pracujących z klientem214
6.7. Ograniczenie uprawnień organów ścigania w dostępie do dokumentacji psychologicznej215
6.6.3. Opracowania do celów naukowych215
6.7.1. Dokumentacja psychologiczna jako dowód w procesie karnym216
6.7.2. Dokumentacja psychologiczna jako dowód w procesie cywilnym221
Bibliografia223
Literatura zalecana223
Akty prawne224
7. Świadoma zgoda na usługę psychologiczną 226
7.1. Prawo klienta do dobrowolnego i świadomego korzystania z usług psychologicznych226
7.1.1. Zgoda na przetwarzanie danych osobowych228
7.1.2. Zgoda na usługę psychologiczną osób z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych228
7.1.3. Usługa psychologiczna bez zgody229
7.2. Informacje niezbędne do podjęcia świadomej zgody235
7.2.1. Rzetelna informacja o kwalifikacjach psychologa236
7.2.2. Rzetelna informacja o metodzie pracy i jej alternatywach236
7.2.3. Rzetelna informacja o poufności i jej ograniczeniach237
7.2.4. Uzgodnienie celu, zakresu i sposobu realizacji usługi237
7.2.5. Rzetelna informacja o prawach klienta238
7.3. Uzgodnienie praktycznych aspektów usługi240
7.3.1. Konflikt interesów i różnorodność ról240
7.3.2. Odpłatność240
Załącznik 1. Lista kontrolna zagadnień etycznych związanych z poinformowaną zgodą241
7.3.3. Wymiar czasowy241
Załącznik 2. Lista kontrolna związana z podjęciem się usługi psychologicznej243
Akty prawne244
Bibliografia244
Literatura zalecana244
8. Standardy etyczne w diagnozie psychologicznej 246
8.1. Opinia psychologiczna na podstawie badania diagnostycznego246
8.2. Zasady ogólne etycznego postępowania diagnostycznego247
8.3. Podmiotowe traktowanie klienta247
8.3.1. Minimalizacja wtargnięcia (standard 4.04 – Minimalizacja wtargnięcia; APA, 2017)248
8.3.2. Diagnoza a badania naukowe248
8.4. Zapewnienie optymalnego funkcjonowania klienta249
8.5. Standardy diagnozy250
8.6. Dobór narzędzi diagnostycznych251
8.6.1. Odpowiedzialne rozróżnienie między diagnozą psychologiczną a badaniem testowym251
8.6.2. Kontrowersje wokół technik projekcyjnych253
8.6.3. Prawo do stosowania narzędzia diagnostycznego254
8.6.4. Kwalifikacje użytkownika narzędzi diagnostycznych256
8.7. Przedstawienie wniosków diagnostycznych257
8.7.1. Pisemna opinia, orzeczenie, raport258
8.7.2. Ustna informacja zwrotna259
8.8. Diagnoza grup szczególnych (niepełnosprawność, obca kultura/ obcy język)261
8.8.1. Bariera językowa261
8.8.2. Bariera kulturowa263
8.8.3. Modyfikacja procedury i niedostosowanie prób normalizacyjnych264
Literatura zalecana267
Bibliografia268
Akty prawne270
9. Standardy etyczne w pomocy psychologicznej 272
9.1. Kwalifikacje do udzielania pomocy psychologicznej273
9.1.1. Interwencja oparta na dowodach274
9.1.2. Kontekst prawny276
9.2. Pomoc psychologiczna a autonomia i integralność klienta277
9.3. Zawarcie kontraktu na pomoc psychologiczną279
9.4. Terapia dla rodzin lub grup280
9.5. Terapia dla osób znajdujących się już pod opieką psychologa281
9.6. Niedostępność terapii281
9.7. Zakończenie terapii282
9.8. Monitorowanie skuteczności interwencji. Superwizja283
Bibliografia285
Literatura zalecana285
10. Usługi psychologiczne na zlecenie strony trzeciej – problem dobrowolności, podmiotowości i poufności 288
10.1. Diagnoza psychologiczna w procesie ubiegania się o pracę291
10.2. Prawnie wymagana ocena psychologiczna w celu określenia zdolności do wykonywania zawodu lub funkcji292
10.3. Pobór do wojska292
10.4. Usługa psychologiczna na zlecenie pracodawcy293
10.5. Przymusowe badanie psychologiczne na zlecenie wymiaru sprawiedliwości294
10.6. Dokumentacja psychologiczna w systemie oświaty295
Literatura zalecana295
Akty prawne296
Bibliografia296
11. Przeciwdziałanie dyskryminacji w praktyce psychologicznej 298
11.1. Dyskryminacja – kontekst prawny299
11.2. Przejawy dyskryminacji w praktyce psychologicznej301
11.2.1. Odmowa świadczenia301
11.2.2. Niezróżnicowane postrzeganie osób należących do mniejszości306
11.2.3. Niedostosowanie świadczenia do specyficznych potrzeb osób należących do mniejszości307
11.2.4. Nieuwzględnianie zagrożenia stereotypem308
11.3. Dyskryminacja wynikająca z ograniczeń kompetencji psychologów309
11.2.5. Przeżywanie negatywnych uczuć309
11.3.1. Ograniczenia kompetencji w usługach dla klientów z zaburzeniami somatycznymi310
11.3.2. Ograniczenia kompetencji w usługach dla klientów z grup mniejszościowych313
11.4. Dyskryminacja wynikająca z uprzedzeń żywionych przez psychologa314
11.4.1. Obowiązek eliminowania uprzedzeń315
11.4.2. Zalecenia dla psychologów świadczących usługi populacjom zróżnicowanym etnicznie, językowo, kulturowo i seksualnie321
Literatura zalecana325
Bibliografia326
Akty prawne328
12. Usługi psychologiczne na odległość 330
12.1. Czy możliwa jest etyczna usługa psychologiczna na odległość?330
12.2. Opracowania dotyczące zasad etycznych w usługach na odległość331
12.3. Zalety kontaktu psychologicznego na odległość332
12.4. Zagrożenia dla praw klienta w usługach na odległość333
12.4.1. Poufność w usługach na odległość333
12.4.2. Sytuacja kryzysowa w usługach na odległość334
12.4.3. Świadoma zgoda w usługach na odległość336
12.4.4. Wyznaczenie granic336
12.5. Specyfika telepsychoterapii337
12.6. Diagnoza psychologiczna przez internet338
12.6.1. Zalety i ograniczenia338
12.6.2. Testy do samodzielnego rozwiązania w celu rozwoju osobistego i pogłębienia samoświadomości vs. diagnoza psychologiczna339
12.7. Bezpieczeństwo narzędzi diagnostycznych w internecie345
Literatura zalecana345
Bibliografia346
13. Usługi psychologiczne na rzecz dzieci 348
13.1. Zgoda na usługę psychologiczną wobec dzieci349
13.1.1. Władza rodzicielska – aspekt prawny349
13.1.2. Wyrażenie zgody na usługę psychologiczną wobec dziecka – kwestie prawne351
13.1.3. Zgoda na usługę psychologiczną na terenie instytucji, pod której opieką znajduje się dziecko351
13.1.4. Kontrowersje wokół minimalnego wieku dla wyrażenia świadomej zgody – regulacje w kodeksie cywilnym353
13.1.5. Kontrowersje wokół minimalnego wieku dla wyrażenia świadomej zgody – jak kwestia zgody dziecka jest regulowana w zawodzie lekarza354
13.1.6. Wyrażenie przyzwolenia na usługę psychologiczną przez dziecko356
13.2. Odpowiedzialność za samopoczucie dziecka w trakcie kontaktu361
13.2.1. Obecność osoby bliskiej362
13.3. Poszanowanie podmiotowości dziecka363
13.3.1. Poszanowanie podmiotowości dziecka a wywiad z rodzicami363
13.3.2. Poszanowanie podmiotowości dziecka a udzielanie informacji zwrotnych364
13.3.3. Zdefiniowanie obszaru świadczenia i minimalizacja wtargnięcia365
13.4. Dylemat klient-dziecko czy klient-rodzic366
13.5. Zasada poufności i jej ograniczenia w usługach wobec dzieci368
13.6. Dziecko w badaniach naukowych369
13.6.1. Dobrowolność udziału dzieci w psychologicznych badaniach naukowych369
13.6.2. Czy badania naukowe z udziałem dzieci są konieczne?370
Bibliografia372
Literatura zalecana372
Akty prawne373
14. Zasady etyki w naukowych badaniach psychologicznych376
14.1. Prawne aspekty przestrzegania zasad etyki w psychologicznych badaniach naukowych377
14.1.1. Regulacja badań biomedycznych377
14.1.2. Regulacje w badaniach naukowych z udziałem ludzi w innych krajach381
14.1.3. Regulacje w badaniach naukowych z udziałem zwierząt383
14.1.4. Polskie regulacje w psychologicznych badaniach naukowych z udziałem ludzi385
14.2. Świadoma zgoda na udział w badaniu388
14.2.1. Regulacje prawne dotyczące przetwarzania wrażliwych danych osobowych391
14.2.2. Świadoma zgoda na rejestrację głosu i wizerunku392
14.2.3. Zgoda na ujawnienie dodatkowych informacji393
14.2.4. Zgoda na udział w badaniach osób bez zdolności lub z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych393
14.2.5. Odstąpienie od świadomej zgody w badaniach naukowych393
14.2.6. Informacja o przetwarzaniu danych osobowych (RODO)394
14.3. Poufność informacji w badaniach naukowych395
14.3.1. Przechowywanie danych396
14.3.2. Ujawnienie osobie badanej wrażliwych danych z badania naukowego397
14.3.3. RODO a badania naukowe399
14.4. Zgoda instytucji406
14.5. Udział w badaniu osób podległych (klient/pacjent, student)406
14.6. Problemy związane z wykluczaniem osób z badań407
14.7. Wynagrodzenie za udział w badaniach408
14.8. Procedury maskujące409
14.8.1. Procedura odkłamania410
14.9. Minimalizowanie szkód411
14.8.2. Odstąpienie od procedury odkłamania411
14.10. Badanie naukowe weryfikujące skuteczność terapii412
14.11. Badania naukowe przez internet414
14.11.1. Poufność w badaniach internetowych414
14.11.2. Problem świadomej zgody w badaniach internetowych415
14.11.3. Maskowanie, odkłamanie i dyskomfort w badaniach internetowych415
Załącznik 1. Lista kontrolna zagadnień etycznych w badaniu naukowym418
Załącznik 2. Lista kontrolna zagadnień etycznych związanych ze świadomą zgodą na badanie419
Bibliografia421
Literatura zalecana421
Akty prawne423
15. Zasady etycznego postępowania podczas rozpowszechniania wyników badań, wiedzy psychologicznej i popularyzacji 426
15.1. Rozpowszechnianie wyników badań naukowych i wiedzy naukowej426
15.1.1. Plagiatorstwo427
15.1.2. Zasady powoływania się na literaturę cytowaną430
15.1.3. Zasady cytowania i parafrazowania430
15.1.4. Zgoda na reprodukcję432
15.2. Autorstwo publikacji433
15.3. Powtórna publikacja danych434
15.4. Udostępnianie danych do weryfikacji435
15.5. Recenzja naukowa435
15.6. Unikanie konfliktu interesów435
Bibliografia437
Literatura zalecana437
Akty prawne438
16. Tożsamość zawodowa psychologa i prawa psychologa 440
16.1. Prawa psychologa444
16.1.1. Prawo do niezależności zawodowej445
16.1.2. Prawo do zrzeszania się445
16.1.3. Prawo do ustawicznego kształcenia446
16.1.4. Prawo do błędu446
16.1.5. Prawo do obrony447
16.1.6. Prawo do uzyskania wsparcia447
16.1.10. Prawo do odmowy informacji wobec klienta448
16.1.7. Prawo do korzystania z wyników pracy innych specjalistów448
16.1.8. Prawo do odmowy składania zeznań448
16.1.9. Prawo do odmowy wobec pracodawcy lub współpracownika448
16.1.11. Prawo do odmowy świadczenia w szczególnych sytuacjach449
16.1.12. Prawo do przerwania usługi w szczególnych sytuacjach452
Bibliografia453
16.1.13. Prawo do autorskich metod pracy453
16.1.14. Prawo do ochrony osobistych granic453
O Autorce455

1.Zawódpsychologawświetleprawa

Podrugie,wykonywaniezawoduzaufaniapublicznegookreślanejestdodatko-

wonormamietykizawodowej,szczególnątreściąślubowania,tradycjąkorpora-

cjizawodowejczyszczególnymcharakteremwykształceniawyższegoiuzyskanej

specjalizacji(aplikacja).Ustawodawcamaprawouzależniaćprawowykonywa-

niazawoduzaufaniapublicznegoodspełnieniaprzezzainteresowanegookreś-

lonychwarunkówdotyczącychnp.jegokwalifkacjizawodowychimoralnych,

wtymwymaganiacechy„nieskazitelnegocharakteru”i„rękojmiprawidłowego

wykonywaniazawodu”.

Potrzecie,przymiotzawodu„zaufaniapublicznego”,jakicharakteryzuje

zawodypoddaneunormowaniomart.17ust.1Konstytucji,poleganietylkona

objęciuzakresemichwykonywaniapieczynadprowadzeniemsprawlubochro-

nąwartości(dóbr)ozasadniczymi(najczęściej)osobistymznaczeniudlaosób

korzystającychzusługwsferzezawodówzaufaniapublicznego.Niewyczer-

pujesięteżwpodejmowaniuważnych–wwymiarzepublicznym–czynności

zawodowych,wymagającychprofesjonalnegoprzygotowania,doświadczenia,

dyskrecjioraztaktuikulturyosobistej.„Zawodyzaufaniapublicznego”wy-

konywanesą–zgodniezichkonstytucyjnymokreśleniem–wsposóbzałożony

ispołecznieaprobowany,oileichwykonywaniutowarzyszyrealne„zaufanie

publiczne”.Nazaufanietoskładasięszeregczynników,wśródktórychna

pierwszyplanwysuwająsię:przekonanieozachowaniuprzezwykonującego

tenzawóddobrejwoli,właściwychmotywacji,należytejstarannościzawodo-

wejorazwiarawprzestrzeganiewartościistotnychdlaprofludanegozawodu

[wyróżnienia-D.B.].

Dalejdokumenttenwymieniacechy,którymicharakteryzujesię

zawódzaufaniapublicznego(tamże,s.20):

a)szczególnadoniosłośćprawidłowegoizgodnegozinteresempublicz-

nymwykonywania–istotnegozracjiznaczenia,jakądanadziedzina

społecznejaktywnościzawodowejodgrywawspołeczeństwie,orazzra-

cjikoniecznościzapewnieniaochronygwarantowanychKonstytucjąpraw

podmiotowychjednostki;

b)powierzaniewwarunkachwysokiegozaufaniauprawiającymtakiza-

wódinformacjiosobistychidotyczącychżyciaprywatnegoosóbkorzysta-

jącychzichusług;

c)uznawanietychinformacjizatajemnicęzawodową,któraniemożebyć

ujawniona;

Brak wyników

Zawód psycholog

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra