Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ISTOTADIALEKTÓWKRESOWYCH
tj.b.Galicjiwschodniej,itzw.wówczasLitwyśrodkowej,nazywanejteż
potocznieMałopolskąwschodniąiWileńszczyzną.PoIIwojnieiprzesu-
nięciuwschodniejgranicypolskiejnalinięBugunkresami”nazywasię
wszystkieziemie,któreleżąnawschódodtejlinii,ahistoryczniewcho-
dziływskładpaństwapolskiego.Wyróżniasięprzytymkresypołudnio-
we,przezktórerozumiesiędawnąGalicjęwschodniąiziemienadDnie-
stremiDnieprem,orazkresypółnocne,którewidzisięnaziemiachdzi-
siejszejLitwyiBiałorusi.
Terminnkresy”jesttakżeprzydatnywrozważaniachhistoriijęzyka
polskiego,oznaczabowiemteobszaryjegorozprzestrzenianiaiżycia,na
którychniemaonetnicznegooparcia,lecznawarstwiłsięnaobce,tj.ru-
skie(ukraińskie)ibiałorusko-litewskiepodłożajęzykowe.
PodłożeukraińskiełączysięzhistorycznymiziemiamiRusiCzerwonej
orazpołudniowo-wschodnimiobszaramiWielkiegoKsięstwaLitewskie-
go:KsięstwemKijowskimiziemiączernihowsko-siewierskąnadDnie-
prem,którepouniiLitwyzPolskąw1385r.weszływskładKorony.
Podłożebiałorusko-litewskiezaśwystępujenaziemiachWielkiego
KsięstwaLitewskiego,naktórychmiędzywiekiemXIVaXVIwykształ-
ciłsięiktóreogarnąłjęzykstarobiałoruski,potembiałoruskiwrazzlitew-
skim.SątoziemieLitwyetnicznejorazRusilitewskiej.
Zpunktuwidzeniadialektologicznegokresywschodnietoobszarpo-
łożonynawschódodpolsko-ruskiejgranicyetniczno-językowej.Ciągnie
sięonadośćprostąliniązpołudnianapółnoc2:zaczynasiękołoSano-
ka,skądbiegnienapółnocmniejwięcejwrazzSanem,odcinającwjed-
nymjegokolaniekołoDynowaiDubieckaobszarpolski,wdrugimzaś
kołoPrzemyślaruski.DalejnapółnocgranicaidziemiędzyBiłgorajem
aTarnogrodemprzezKrasnobródnawschódodZamościa,Krasnegosta-
wuiParczewadoMiędzyrzecaiSarnak.Trzebajednakzaznaczyć,żeści-
słejgranicypolsko-ruskiejniemawcałejChełmszczyźnie,natomiastgra-
nicaniewątpliwejwiększościpolskiejsięgaprzynajmniejpoBugmiędzy
HrubieszowemaWłodawąoraznapółnocodniej.NaPodlasiugranica
przebiegaprzezBoćki,Bielsk,prawybrzegNarwi,dalejprzezKnyszyn
doBiebrzykołoGoniądza.NaSuwalszczyźnieterytoriumpolskiekończy
sięnapółnocnywschódodSuwałk,nagranicypolsko-litewskiej.
2K.Nitsch,Dialektyjęzykapolskiego,[w:]T.Benni,J.Łoś,K.Nitsch,J.Rozwadowski,
H.Ułaszyn,Gramatykajęzykapolskiego,Kraków1923,s.418;A.Krysiński,Liczba
irozmieszczenieludnościpolskiejnakresachwschodnich,Warszawa1930,s.9-10.
2
