Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
JoannaDzwończyk
trzeba«bazę»,czyliuwłaszczyćspołeczeństwo,apotemdopierozająćsię«nadbu-
dową»”[Kisielewski1987,s.266].M.Dzielski,jedenzczołowychprzedstawicieli
izwolennikówliberalizmugospodarczegowgronieówczesnejopozycji,pisał
odrugimobiegugospodarczymwkategoriach„Polskirównoległej”iwniej
właśnieupatrywałswegorodzajudrogowskazudlaprzyszłychdziałań:„WPolsce
RównoległejPolakzPolakiempotrafisiędogadać.BoteżPolskaRównoległa
niejestzmilitaryzowaną,kierowanąprzezbiurokratóworganizacją,alecywili-
zowanymspołeczeństwemhandlowym,wktórymfunkcjonujepieniądz(nieko-
nieczniezłotówka)iwktórympanujeniesiła,alewolność”[Dzielski1995,s.496].
Nauwagęzasługująteżniewątpliwiewysiłkirzeczników„ekonomicznego
społeczeństwaobywatelskiego”podejmowanenarzeczuznaniakategoriiinte-
resuzapozbawionąnegatywnejkonotacji.Środowiskaopozycyjnewwiększości
bowiemodwoływałysiędoimponderabiliówitraktowały„interesypartykularne”
jakozjawiskojeśliniewręczpodejrzane,toconajmniejwstydliwe.Wprzeciwień-
stwiedonichzwolennicyujmowaniaspołeczeństwaobywatelskiegowkategoriach
główniegospodarczychwidzieliwowychprzyziemnychinteresach–przeciwsta-
wianychinteresowinarodowemuczyogólnospołecznemu–swegorodzajuszansę
nawyjściezkomunizmu.„Posługiwaniesiękategoriąinteresubyłoważnącechą
tegostylumyślenia–wodróżnieniudostylumyśleniaśrodowisk«rewolucyjnych»,
kładącychnacisknaimponderabilia,niezłomnezasadyiemocje,ointeresach
zaśpartykularnychpamiętającychtylkowtedy,gdyszłoozdemaskowanieprze-
ciwnika”[Szacki1994,s.161].JakpisałDzielski:„To,cojestPolscepotrzebne,
tostopniowezlikwidowaniepodziałuwładza–społeczeństwo.Nieukryciego,
azlikwidowanie.Możnato,moimzdaniem,uczynićtylkoprzezcierpliwąbudowę
obszarówwspólnotyinteresówpewnychludzizwładzyzpewnymigrupami
społecznymi”(…).Wzięcieudziałuwjakichśprzedsięwzięciachpozytywnych
możepobudzićnasdozmianymentalności–zamiastzazdrościćkomuśdrugiemu,
zamiastnegatywniesięustosunkowywaćdokażdegointeresu,zaczniemyrozu-
mieć,żecoinnegouczciwy,acoinnegonieuczciwyinteres.Izaczniemysię
organizowaćdoprowadzeniainteresów”[Dzielski1995,s.194–196].Tym,co
zdaniemJ.Szackiego[1994,s.175]zasługujenauwagęwodniesieniudo–jak
sampodkreśla–nielicznychzwolenników„ekonomicznej”wizjispołeczeństwa
obywatelskiegowokresiePRL,jestteżodmiennespojrzenienapaństwo,które
wichujęciuzostałozrehabilitowane,jakoinstytucjastanowiącaswegorodzaju
wymógfunkcjonalnyzaistnieniaspołeczeństwaobywatelskiego.Zwolennicy
liberalizmugospodarczegobylibowiem–paradoksalnie–rzecznikamisilnego
państwa.Miarąowejsiłybyławichujęciunieobecnośćpaństwawżyciu
społecznym,leczjegozdolnośćdostwarzaniawarunków(przedewszystkim
prawnych)doprowadzenianormalnejdziałalnościgospodarczej.
